Het was in eenen tsinxendaghe 
dat beede bosch ende haghe 
met groenen loveren waren bevaen. 
Nobel die coninc hadde ghedaen 
sijn hof crayeren over al, 
dat hi waende – hadde hijs gheval – 
houden ten wel groten love. 
Doe quamen tes sconinx hove 
alle die diere, groet ende cleene, 
sonder vos Reynaert alleene. 
Hi hadde te hove so vele mesdaen 
dat hire niet en dorste gaen. 
Die hem besculdich kent, ontsiet

Woord vooraf

Het Vlaamse taalaanpassingsvermogen
hoofdredacteur Peter Debrabandere

Velen kennen het verschijnsel dat een Vlaming zich in een gesprek met een Nederlander vaak enigszins aan het Nederlands van de Nederlander aanpast. Het omgekeerde gebeurt minder vaak of eigenlijk zelfs (bijna) niet. Ik ben me er ook heel erg van bewust dat ik mijn taalgebruik aan Nederlandse gesprekspartners aanpas. Het valt mijn kinderen en mijn vrouw op dat ik anders klink als ik met een Nederlander telefoneer of videobel. Omgekeerd heb ik het nog niet vaak meegemaakt dat een Nederlander zijn taalgebruik in woordkeuze of uitspraak aan mij aanpast. De enige vorm van aanpassing die ik ken, is dat een Nederlander wel eens het ‘Vlaamse’ woord als aanvulling bij zijn ‘eigen’ woord voegt: “… Jullie zeggen microgolf hé.” 

Enkele maanden geleden verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Frontiers in Communication van de hand van Marc Swerts, Anouk Van Heteren, Chloë Nieuwdorp, Eline van Oerthel en Hanne Kloots de bijdrage Asymmetric Forms of Linguistic Adaptation in Interactions Between Flemish and Dutch Speakers. Het artikel beschrijft enkele experimenten die het vermoeden van het eenrichtingsverkeer in de talige aanpassing in gesprekken tussen Vlamingen en Nederlanders bevestigen: zowel wat de woordkeuze als wat de uitspraak betreft, passen Vlamingen zich duidelijk meer aan Nederlanders aan dan omgekeerd.

Visser-Neerlandiaprijs voor het Reynaertgenootschap

Frits van Oostrom

Het was in eenen tsinxendaghe 
dat beede bosch ende haghe 
met groenen loveren waren bevaen. 
Nobel die coninc hadde ghedaen 
sijn hof crayeren over al, 
dat hi waende – hadde hijs gheval – 
houden ten wel groten love. 
Doe quamen tes sconinx hove 
alle die diere, groet ende cleene, 
sonder vos Reynaert alleene. 
Hi hadde te hove so vele mesdaen 
dat hire niet en dorste gaen. 
Die hem besculdich kent, ontsiet

Deze tekst, overigens ontdekt in Duitsland, illustreert ten voeten uit waar het ANV voor staat. De Reynaert is natuurlijk volbloed Vlaams, en het voornaamste handschrift werd te Gent geschreven, zo ongeveer op de geboortegrond van Reynaert. Maar het andere handschrift komt uit Utrecht – en fragmenten van de Reynaert uit Gelre en Limburg. Deze vroege spreiding in de ruimte wijst op aanmerkelijk succes al in de middeleeuwen, en dat succes is eigenlijk nooit meer weggegaan. Volgens W.P. Gerritsen was de Reynaert “waarschijnlijk de enige tekst uit de Nederlandstalige literatuurgeschiedenis die nog nooit door iemand saai gevonden is”. En dat positieve oordeel over de Reynaert strekt van scholieren tot en met letterkundigen; er is waarschijnlijk geen sterker voorbeeld van unanimiteit voor het forum van de literatuurgeschiedenis. In de bekende canonenquête van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde uit het begin van deze eeuw belandde de Reynaert bij de Vlaamse leden op de allereerste plaats, en daarmee boven Elsschot, Claus, Van Ostayen en Boon. Bij de Nederlandse deelnemers werd de Reynaert tweede, na Max Havelaar – maar slechts met één stem verschil en altijd nog ruim voor Vondel en Hooft en andere 17e-eeuwers. 

Lees dit artikel

Pelgrim of toerist?

De reis naar het Beloofde Land (1770-1773) van de Vlaamse monnik Marinus Geubels
Bonny Wassing

Het is in de 18e eeuw niet ongebruikelijk om als pelgrim naar het Beloofde Land af te reizen, maar rond 1760/70 zijn er in de Nederlanden maar drie pelgrims die de reis volbracht hebben. Een van hen is Marinus Geubels, een pater uit de karmelietenorde uit het Vlaamse Sinaai, die drie jaar over de reis doet en die na zijn pelgrimstocht wordt opgenomen in het Libro Peregrinorum Terrae Sanctae.  De pelgrimstocht op blote voeten duurt dik drie jaar en Geubels reist via Rome naar het Beloofde Land en via allerlei omwegen reist hij weer terug en overnacht hij meestentijds in kloosters en abdijen. Maar waarom maakt hij al die omwegen? 

Dit is deel 6 in de reeks Als de Lage Landen te klein zijn

“Samenwerken waar het kan, concurreren waar het moet”

Vlaamse en Nederlandse zeehavens zoeken convergenties
Michiel Leen

Liefst zes havengebieden telt de gedeelde kustlijn van Vlaanderen en Nederland. Die havens hebben elk hun eigenheid, maar delen ook een aantal uitdagingen. Samenwerking tussen deze dicht op elkaar gepakte concullega’s is vooral een kwestie van externe factoren, mocht blijken tijdens de recente eerste editie van de Vlaams-Nederlandse Havendagen in Antwerpen.  

Voor de grote rederijen en terminaluitbaters is dat Noord-Europese havenlandschap een stipje op de wereldkaart 

Hoe overdonderend het wapengekletter ook, de zanger mag niet zwijgen

Wat protestliedjes in de Lage Landen ons vertellen
Peter Van Dyck

Vorig jaar verscheen Op de Vuist van Laurens Ham, docent moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Het boek bespreekt de belangrijkste Nederlandse protestliedjes in de moedertaal, van de jaren 1960 tot nu. Ham maakte daarbij geen gebruik van het rijke arsenaal aan Vlaamse protestsongs. Dat is spijtig, maar ook enigszins begrijpelijk, omdat hij er bewust voor koos een cultuurgeschiedenis te vertellen aan de hand van de politieke liedjes. De culturele en politieke situatie in Vlaanderen is uiteraard heel anders dan die in Nederland. De twee vermengen zou een complexe opgave zijn geweest. Niettemin is de vraag in welke zin de protestsongs in beide landen zich tot elkaar verhouden meer dan interessant genoeg. Waarin verschillen ze en waarin vinden ze gemeenschappelijke grond?  

Qua thematiek valt op dat in beide landen bijzonder veel over oorlog is gezongen 

Digitaal plezier met middeleeuws erfgoed

De Medieval Memes Generator van de KB-Meme Lords
Kees Teszelsky

Een van de belangrijkste uitingen van de online digitale cultuur van onze tijd is de internetmeme. Een meme is een grappig plaatje, korte video of een andere visuele uiting uit de populaire cultuur die door de maker wordt voorzien van een frappante tekst als commentaar op de actualiteit en die vervolgens wordt gedeeld op sociale media. De term meme is in 1976 bedacht door de evolutiebioloog Richard Dawkins om bepaalde culturele pakketjes informatie aan te duiden die in de loop van de geschiedenis van mens tot mens gaan en zich verspreiden door te worden gekopieerd, geïmiteerd en getransformeerd.

Lees dit artikel

Is de rijksgrens ook een dialectgrens?

Oude en nieuwe inzichten over de rol van de rijksgrens als dialectgrens
Karlien Franco

Op traditionele dialectkaarten wordt het Nederlandse taalgebied opgedeeld in verschillende dialectgebieden. Daarbij is de Nederlands-Belgische grens nergens een opvallende grens tussen twee dialecten. Vlaamse dialecten worden namelijk aan beide zijden van de staatsgrens gesproken. En dat geldt ook voor de Brabantse en Limburgse dialecten. Recent onderzoek laat evenwel zien dat de staatsgrens ook dialectgrens kan zijn

Uit de analyse bleek dat Franse leenwoorden het frequentst waren in het dialectmateriaal van alle brontalen die we hebben onderzocht

Wanneer verfranste het Nederlands?

Onderzoek naar de historische invloed van het Frans op de Nederlandse woordenschat
Brenda Assendelft & Gijsbert Rutten

Belle van Zuylen (1740-1805, geschilderd door Maurice-Quentin de La Tour, 1704-1788) schreef in het Frans en geldt daardoor als een van de standaardvoorbeelden van de verfransing in de 18e eeuw. Bron: https://literatuurmuseum.nl/schrijversgalerij/schrijvers/belle-van-zuylen/belle-van-zuylen

Het is geen geheim dat de Lage Landen van oudsher al meertalig zijn. Het gebied omvat vele Nederlandse en Friese dialecten en in het zuiden bovendien Franse. Aan dat repertoire zijn later de Nederlandse en Franse standaardvariëteiten toegevoegd. Dankzij handel en migratie en ook via het geschreven woord zijn daar door de eeuwen heen nog allerlei andere talen bij gekomen. Tot de belangrijkste historische contacttalen hoort, naast het Latijn, zonder meer het Frans.

Zijn deelwoordconstructies met zijnde en hebbende een navolging van de Franse stijl?

Lees dit artikel

De Schrikvraag

Zal mits als voorzetsel meer succes kennen dan als voegwoord?
Mark Uytterhoeven & Peter Debrabandere

Mark Uytterhoeven uit in De schrikvraag zijn verwondering of verbazing over een of andere taalontwikkeling. Peter Debrabandere legt uit waar de ontwikkeling vandaan komt en hoe we eventueel normatief tegen de ontwikkeling aan kunnen kijken.

Akkoord, mits wordt in Vlaanderen ook nog als voegwoord gebruikt, maar dan moet het toch al zon- of feestdag zijn. Hoe komt een voegwoord ertoe om zo goed als voltijds voorzetsel te worden?

Mits wat geduld? Mits wat meer agressie? Mits voldoende fondsen? Mits een boete? Mits wat smeergeld? Misschien gewoon mits regen of mits een zege.

Zodra regen klap ik mijn paraplu open. Als geduld krijg je een snoepje. Sinds agressie ben ik bang op straat. Omdat voldoende fondsen kunnen we een nieuwe fiets kopen. Als een boete ben ik vooral boos op mezelf. Omdat een laat tegendoelpunt verloor Nederland de finale.

Dat laatste mag u natuurlijk dubbel jammer noemen. Maar nu eenmaal niet anders.

Kaaps krijgt een eigen woordenboek

Onder leiding van Quentin Williams wordt aan een Drietalige woordeboek van Kaaps gewerkt
Ingrid Glorie

Zelfs de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa besteedde er in zijn toespraak op Erfenisdag aandacht aan. Eind juli werd bekendgemaakt dat er een Drietalige woordeboek van Kaaps in voorbereiding is. Het project staat onder leiding van Quentin Williams, universitair hoofddocent Sociolinguïstiek en directeur van het Centrum voor Meertaligheid en Diversiteitsonderzoek aan de Universiteit van Wes-Kaapland. Voor het project, dat een looptijd zal hebben van vijf jaar, wordt samengewerkt met de hulporganisatie Heal the Hood, die vooral onder jongeren actief is en die Kaapse rappers inzet om de jeugd te bereiken. De drie talen waar in de titel naar wordt verwezen, zijn het Kaaps, het Afrikaans en het Engels

Het Kaaps bestaat dus al heel lang. Lánger dan het zogenaamde Standaardafrikaans

Boek in de kijker

Schrijvers over kunst
Ludo Beheydt

Schrijvers die hun impressies over zusterkunsten neerpennen, zijn er al heel lang. Er bestaat zelfs een apart woord voor hun praktijk: ekphrasis. Homeros’ beschrijving van het schild van Achilles in het tiende boek van de Ilias wordt algemeen beschouwd als het begin van de ekphrasis. Typisch voor ekphrasis is de hoogst persoonlijke literaire benadering. Zo schrijft de succesauteur Oek de Jong in zijn recente boek De magie van het beeld: “Nu ik me over Rembrandts zelfportretten buig, besef ik dat ik nooit affiniteit heb gevoeld met zijn uiterlijke verschijning, hoe mooi en indringend sommige zelfportretten ook zijn.” Zo’n zin typeert de literaire benadering.

Oek de Jong, De magie van het beeld,
WBOOKS, Zwolle, 2021,
ISBN 978 94 6258 445 7, 152 pp.
Prijs: € 19,95.

ANV

Verbond, vereniging of toch alliantie?
Frank Judo

Ze worden zeldzaam, de clubs die zichzelf als een verbond omschrijven. Links en rechts vind je er nog een paar, in Vlaanderen meer dan in Nederland. Studenten en werknemers, maar ook sporters ontmoeten elkaar nog wel eens in een verbond, maar wie mee wil gaan met de tijd, maakt daar algauw een vereniging van.

In memoriam

Jan Kits Nieuwenkamp (1933-2021)
Rik Nauwelaerts

Jan Kits Nieuwenkamp was al sedert 1984 in opvolging van Marten Heida actief als secretaris Nederland, algemeen secretaris en lid van het dagelijks bestuur (db) van het Algemeen-Neder-lands Verbond, volgens de toenmalige organisatie van het ANV, toen hij mij uitnodigde voor een ‘dagopname’ in de maand juni 1992 in het ANV-kantoor aan de Jan van Nassaustraat 109 in Den Haag. De gelegenheid voor de ontmoeting was mijn toen recente verkiezing tot secretaris Vlaanderen en lid van het db van het ANV.

Jan Lonink nieuwe voorzitter ANV
De algemene vergadering van het ANV heeft Jan Lonink (1951) bvenoemd in het bestuur van het ANV, waarna hij aldaar werd verkozen tot voorzitter.

Lees het interview

Visser-Neerlandiaprijzen uitgereikt aan Herman Engels en het Reynaertgenootschap

Lees de laudatio van Frits van Oostrom voor het Reynaertgenootschap

Jacqueline Epskamp wint Visser-Neerlandiaprijs voor Scenario 2021
Met haar scenario Turks IJs heeft Jacqueline Epskamp de Visser-Neerlandiaprijs voor Scenario 2021 gewonnen. Zij ontving de prijs van 5000 euro op 21 oktober 2021 op het Filmfestival Gent.

Inauguratie leerstoel De cultureel gecorrigeerde markteconomie
Op vrijdag 4 februari 2022 vindt de inauguratie plaats van Sarah Schoenmakers als hoogleraar van de leerstoel Europees Recht, in het bijzonder de cultureel gecorrigeerde markteconomie. De leerstoel werd ingesteld door de Stichting ANV-Tijmen Knecht-Fonds op initiatief van het ANV en is gevestigd aan de Open Universiteit in Heerlen.

Een voordracht doen voor de Visser-Neerlandiaprijzen 2022
De Visser-Neerlandiaprijzen worden door het ANV-bestuur toegekend na advies van de Commissie Visser-Neerlandiaprijzen. In de commissie hebben zitting: Jan Hoekema (voorzitter), Axel Buyse, Wim Coumans, André Gantman, Ineke Strouken en Arnoud Visser. Die commissie behan-delt de voordrachten die het publiek heeft ingediend. Het staat iedereen vrij iemand voor te dragen voor een Visser-Neerlandiaprijs.

Voor de Visser-Neerlandiaprijs voor Scenario heeft het bestuur een nieuwe wedstrijd uitge-schreven. De wedstrijd staat open voor scenario’s van nog te produceren speelfilms. Met deze prijs wil het ANV scenarioschrijvers steunen in de verdere ontwikkeling van hun scenario om de kans op verfilming te vergroten. Daarom krijgt niet alleen de winnaar een juryrapport, maar ont-vangen alle deelnemers een kort commentaar op hun inzending. De prijs wordt afwisselend uitgereikt op het Filmfestival Gent en het Nederlands Film Festival in Utrecht. Meer informatie

Werken van de compositiewedstrijd uitgevoerd op de Pacificatielezing 2021
Ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van het ANV werkte het ANV samen met het Prinses Christina Concours in Den Haag voor een wedstrijd voor composities geïnspireerd door Maurice Ravels pianosuite Le Tombeau de Couperin. Onderdeel van de prijs was de uitvoering van het werk op de 37e Pacificatielezing in Gent, gehouden door Manfred Sellink. Op 6 november 2021 brachten professionele musici de winnende werken Impression in C, A, F, G, Eb en Bb van Casper Groep en Kenangan Abadi (herinneringen) van Maarten Bauer.

Werving tweede editie 20 twintigers gestart
Het ANV wil met 20 twintigers Nederlandse en Vlaamse jongeren samenbrengen om elkaar beter te leren kennen, de belangstelling voor elkaar te vergroten en de samenwerking te verbeteren. In vier weekenden komen zij in vier verschillende steden samen voor een cultureel, economisch en sociaal programma met lezingen, excursies, ontmoetingen, bedrijfsbezoeken en trainingen in een ontspannen sfeer. Na afloop van het programma blijven deelnemers met elkaar in contact en ontmoeten zij nieuwe mensen in een jaarlijkse reünie, waarvan het bezoekersaantal blijft toene-men. Zo groeit een zakelijk netwerk van belangstellenden in de Nederlands-Vlaamse samenwerking. De weekenden voor 2022 staan gepland voor 25-27 maart, 27-29 mei, 23-25 september en 4-6 november.

Studenten en jonge werkenden in Nederland en Vlaanderen onder de dertig jaar zijn van harte welkom. Om mee te doen aan de twintigers, is belangstelling voor de Nederlands-Vlaamse sa-menwerking de belangrijkste vereiste. Motivatie telt daarom zwaarder dan opleiding en dagelijkse bezigheid. Je motivatiebrief met cv kan je sturen naar het ANV. Kijk voor meer infor-matie op de website 20twintigers.eu.

Kroniek

Debat met jongeren in de grensregio
Belgische en Nederlandse jongeren uit de grensregio Limburg hebben op 25 oktober 2021 met elkaar gedebatteerd over Europese democratie, klimaat en grensregio’s in het kader van de Conferentie over de Toekomst van Europa (CoFoE). Het debat werd georganiseerd door de Nederlandse ambassade in Brussel met medewerking van de stichting Model European Parliament (MEP) Limburg. De stichting heeft als doel jongeren kennis te laten maken met Europa en de Europese integratie en organiseert hiervoor jaarlijks simulatiezittingen van het Europees Parlement voor Belgisch en Nederlands Limburgse scholieren.

De jongeren lieten weten wat zij belangrijk vinden rondom de drie bovengenoemde thema’s. Voor het thema grensregio’s gaven zij concrete aanbevelingen voor manieren waarop de EU grensregio’s een impuls kan geven. Goede internationale infrastructuur met treinstellen die geschikt zijn voor meer landen, is zo’n concrete aanbeveling. Ook meer investering in meertaligheid werd genoemd als voorwaarde voor hechtere (economische) samenwerking en wederzijds begrip in de grensregio’s.

Bron: ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Politiezone Antwerpen gaat nauwer samenwerken met de politie van Rotterdam
De Antwerpse politie heeft op 30 september 2021 haar samenwerking met de Eenheid Rotterdam van de Landelijke Politie Nederland officieel gemaakt. Deze samenwerking is een gevolg van de nauwe banden tussen beide steden. Met het ondertekenen van de Memorandum of Understanding (MOU) zullen de politiediensten de komende jaren aan de samenwerking een invulling geven door het delen van ervaringen, goede technieken en best practices om winst te behalen aan beide zijden van de grens. Voor de politie van Antwerpen is dit al haar vierde MOU. New York Police, Baskische politie Ertzaintza en de Singapore Police Force gingen Rotterdam voor. De beperkte afstand tussen Antwerpen en Rotterdam maken een intensere samenwerking eenvoudiger omdat werkbezoeken vlot te organiseren zijn.

De Antwerpse politie heeft de Memorandum of Understanding (MOU) ondertekend. © PZ Antwerpen – Michel Wiegandt

Voor het ondertekenen van de overeenkomst kwamen politiechef Fred Westerbeke van de Landelijke Politie Nederland, Eenheid Rotterdam, en korpschef Serge Muyters van Politiezone Antwerpen samen in het Havenhuis. De ondertekening werd bijgewoond door de Nederlandse Ambassadeur P.J. Kleiweg De Zwaan en de burgemeester van Antwerpen Bart De Wever.

Bron: Politie Antwerpen

Alles begint met A van Diedrik van der Wal wint Taalboekenprijs 2021

De Taalboekenprijs 2021 is toegekend aan Alles begint met A van letterkenner Diedrik van der Wal. Hij ontving de prijs – 3000 euro en een oorkonde – op 2 oktober 2021 in een uitzending van De Taalstaat. De jury (Nelleke Noordervliet (voorzitter), Ton den Boon, Peter Debrabandere, Vibeke Roeper en Geertje Slangen) prees het boek om de verzorgde presentatie, de toegankelijkheid, en vooral ook om de veelzijdigheid: “Alles begint met A is als het ware een dissertatie in de letterkunde, waarin een veelheid aan subdomeinen voorbijkomt: typografie, letterfrequentie, schrijfonderwijs, spelling, klanksymboliek, grafologie … tezamen een caleidoscopisch verhaal van de letter-taal der Lage Landen.”

De Taalboekenprijs is een initiatief van Onze Taal, Trouw en het ANV.

Caro Van Thuyne wint De Bronzen Uil 2021, Sholeh Rezazadeh wint de Publieksprijs

Op het festival Het Betere Boek in Gent werden op 9 oktober 2021 de prijzen van De Bronzen Uil bekend gemaakt en uitgereikt. De Bronzen Uil is de literaire debuutprijs van het Willemsfonds en het ANV. De jury (Jos Geysels (voorzitter), Yasmine Allas, Majida Bellal, Wim van Gelder, Sylvain Peeters, Sofie Vandamme en Marnix Verplancke) nomineerde uit 39 inzendingen zes boeken, waaruit de winnaar werd gekozen.

Het bronzen beeldje met de cheque van 10.000 euro werd gewonnen door Caro Van Thuyne voor haar meanderend debuut Lijn van wee en wens, uitgegeven bij Koppernik. Een boek dat de jury bekoorde door de authentieke weergave van een eigenzinnige zoektocht van een mens die opnieuw betekenis wil vinden in het leven. “Een debuutroman die op onnavolgbare wijze toont hoe verdriet soms ontsnapt aan de macht van onze woorden en hoe lichamelijkheid dan te hulp komt. Op poëtische en sensuele wijze geeft dit debuut de rauwheid van het bestaan weer. Hier klinkt een nieuwe stem, oud en tegelijkertijd eigentijds in het taalgebruik.”

Het publiek had een andere favoriet en bekroonde Sholeh Rezazadeh voor haar poëtische debuutroman De hemel is altijd paars, uitgegeven bij Ambo Anthos.

In het voorjaar van 2022 gaat Sholeh Rezazadeh op tournee in Nederland en Vlaanderen.

Nieuwe Bijbelvertaling

Onder de titel NBV21 is de nieuwe Bijbelvertaling verschenen als opvolger van de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) uit 2004, de meest gebruikte Bijbel in Nederland en Vlaanderen, gemaakt door het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NVB). Toen de Nieuwe Bijbelvertaling in 2004 uitkwam, beloofde het NVB een revisie omdat dat nodig en waardevol is. In de nieuwe editie is de inbreng van duizenden betrokken Bijbellezers benut en zijn nieuwe inzichten verwerkt. Op 13 oktober 2021 werd de NBV21 in de Nieuwe Kerk in Den Haag met een feestelijk programma gepresenteerd. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan Koning Willem-Alexander. Op 23 oktober 2021 werd de NBV21 gepresenteerd in een viering in de Begijnhofkerk in Mechelen. Ter gelegenheid van de presentatie van de NBV21 werd de bundel Een gesloten tuin, een verzegelde bron samengesteld met tien essays over de betekenis van de Bijbel in de 21e eeuw, waaraan o.a. Arnon Grunberg, Kristien Hemmerechts, Piet Gerbrandy en Annelies Verbeke meewerkten. Daarnaast zijn er twee culturele edities verkrijgbaar: een literaire uitgave en een voor kunstliefhebbers. De literaire uitgave is een editie die alle Bijbelboeken bevat die door joden, protestanten, katholieken en lutheranen als gezaghebbend worden beschouwd en die het literaire karakter van het Oude en Nieuwe Testament benadrukt. De Bijbel voor kunstliefhebbers bevat twee delen, is kleurrijk geïllustreerd met Nederlandse en Vlaamse meesters uit de 16e en 17e eeuw, geselecteerd door kunsthistoricus Sabry Amroussi met een voorwoord van Ann Demeester, directeur van het Frans Hals Museum. De katholieke liturgie in Nederland en Vlaanderen gebruikt nog altijd de Willibrordvertaling uit 1975.

Tentoonstelling Thuis bij de Jordaens in het Frans Hals Museum
Zoals de Noordelijke Nederlanden Frans Hals, Rembrandt en Vermeer hebben, zo kennen de Zuidelijke Nederlanden hun eigen grote drie: Jordaens, Rubens en Van Dyck. Toch is Jordaens minder bekend bij het grote publiek. Met de tentoonstelling Thuis bij Jordaens, die samen met The Phoebus Foundation is samengesteld, wil het Frans Hals Museum daar verandering in brengen. Het is de eerste monografische tentoonstelling van de 17e-eeuwse Antwerpse meester in Nederland. In locatie Hof van het museum kunnen bezoekers meer ontdekken over de schilder, die net zo zwierig, menselijk en eigenzinnig schilderde als zijn tijdgenoot Frans Hals, en zich laten verrassen door de verhalen achter zijn vernuftige en soms geestige schilderijen. Speciaal voor de tentoonstelling Thuis bij Jordaens werd een hedendaagse reconstructie gemaakt van de pronkkamer uit Jordaens’ woonhuis. Deze showroom, waar hij rijke klanten ontving, was op spectaculaire wijze gedecoreerd met schilderijen van eigen hand. Zelfs de deuren en het plafond waren geheel beschilderd in

fenomenaal perspectief. Onlangs zijn de overgebleven schilderijen van de ontvangstkamer volledig gerestaureerd door The Phoebus Foundation. Nu zijn ze voor het eerst weer allemaal bij elkaar te zien in het Frans Hals Museum. De deur- en plafondstukken zijn op een bijzondere manier te bekijken. Door een spiegelvloer worden bezoekers letterlijk omgeven door de schilderingen en kunnen zij ervaren hoe de pronkkamer eruit moet hebben gezien. Hierdoor wanen zij zich even ‘thuis bij Jordaens’, tussen de kunstwerken zoals Jordaens het bedoeld had.

De tentoonstelling Thuis bij Jordaens is nog t/m 30 januari 2021 te zien in het Frans Hals Museum in Haarlem. Meer informatie

Erepenning Simon Stevin voor prof. Willy Martin
Paul van Velthoven

Terminologen uit Noord en Zuid wisselden op 15 oktober in Brugge, geboorteplaats van Simon Stevin (spreek uit: Steven), op hun jaarlijkse bijeenkomst ervaringen uit over de kansen en mogelijkheden voor nieuwe terminologie in het Nederlands. Internationale vaktaal (meestal in het Engels) vraagt ter wille van de communicatie met het grote publiek steeds om de schepping van nieuwe Nederlandse vakwoorden. Daar beijveren de terminologen, verenigd in NL-Term, zich voor. Ze werken in de traditie van Simon Stevin, die in zijn tijd (de 17e eeuw) vele nieuwe vaktermen in het Nederlands introduceerde die we nog altijd gebruiken, zoals driehoek en meetkunde. De Vlaamse weerman Frank Deboosere had voorbeelden uit de praktijk bij de hand, net als projectleider Direct Duidelijk Lodewijk van Noort van de gemeente Den Haag. De terminologen werden voor wat de resultaten betreft van het Instituut voor de Nederlandse taal in Leiden bijgepraat door Frieda Steurs. NL-Term was het geesteskind van Jan Roukens, die met zijn Stichting Nederlands steeds had aangedrongen op vernieuwing van de Nederlandse vaktaal. De organisatie wordt nu geleid door professor Willy Martin, oud-hoogleraar lexicologie aan de Amsterdamse Vrije Universiteit en dichter. Hij kreeg in Brugge als dank voor zijn vele werkzaamheden op terminologisch terrein de eerste Simon Stevinpenning voor terminologie uitgereikt.

Alexine Tinne nu in Den Haag
In de vorige Neerlandia heeft u het artikel kunnen lezen van Bonny Wassing over ontdekkingsreiziger en fotografe Alexandrine Tinne, beter bekend als Alexine Tinne. Nieuw onderzoek naar haar leven en werk is aanleiding voor een herwaardering van het vernieuwende fotografische oeuvre van deze ‘Haagse dame’. Het Haags Historisch Museum presenteert in samenwerking met Universiteit Leiden en fotograaf Dagmar van Weeghel als eerste een compleet overzicht van het fotografisch oeuvre van Tinne. De bijbehorende publicatie wordt uitgegeven door WBOOKS onder redactie van dr. Maartje van den Heuvel, gastcurator van de tentoonstelling en conservator fotografie bij de Bijzondere Collecties van Universitaire Bibliotheken Leiden.

Tentoonstelling Alexine Tinne, fotograaf – Haar wereldbeeld, Haags Historisch Museum, 11 december 2021 t/m 12 juni 2022. Meer informatie

Recensies

Dialect in Vlaanderen
Frans Debrabandere

Het hier besproken boek heet Atlas van het dialect in Vlaanderen. Met Vlaanderen wordt niet het historische en ook niet het dialectologische Vlaanderen bedoeld, maar het gebied waar meestal Vlaams of Belgisch Nederlands gesproken wordt. De Vlaamse dialecten worden met inbegrip van het Zeeuws-Vlaams in Nederland en het West-Vlaams in Frankrijk behandeld. Van het Brabants en het Limburgs wordt alleen een deel besproken. Noord-Brabants en Nederlands-Limburgs komen niet ter sprake. Het Nederlands is één taalgebied, waarvan de drie zuidelijke dialecten aan weerskanten van de rijksgrens worden gesproken. Het is dus een particularistische atlas.

Het is een prachtig boek, op groot formaat, rijkelijk geïllustreerd met mooie kaarten en vooral tal van mooie tekeningen, ook goed gelijkende portrettekeningen

Johan De Caluwe, Véronique De Tier, Anne-Sophie Ghyselen & Roxane Vandenberghe,
Atlas van het dialect in Vlaanderen,
Lannoo, Tielt, 2021,
ISBN 978 94 014 6840 4,
292 pp. Prijs: € 39,99.

Ende omdat ic Vlaminc ben
Met goeder herte biddic hem
Die dit in Dietsche sullen lesen
Dat si mijns ghenadich wesen
Ende lesen sire inne somich woort
Dat in haer lant es onghehoort