Nederlands-Vlaams tijdschrift voor taal, cultuur en maatschappij

Eerst nog dit …

Besparen op taal en cultuur

Peter Debrabandere is docent Nederlands, Duits en copywriting in het hoger onderwijs en hoofdredacteur Neerlandia

Het stormt in het Nederlandse hoger onderwijs. Aan de ene kant is er het politieke voornemen om het oprukkende Engels een halt toe te roepen, zelfs terug te dringen en het Nederlands weer meer ruimte te geven. Aan de andere kant heeft het Nederlandse kabinet aangekondigd 2 miljard euro te willen besparen in het hoger onderwijs en het wetenschapsbeleid.

Dat de verengelsing van het hoger onderwijs in Nederland in de loop van de voorbije decennia veel te ver doorgeschoten was, heb ik hier al meermaals aangetoond en bekritiseerd. Het is beslist een goede zaak dat het Nederlands weer meer ruimte krijgt aan hogescholen en vooral universiteiten. Maar de aangekondigde monsterbesparingen kunnen ook het effect hebben dat uitgerekend het Engels versterkt uit de strijd komt.

De Universiteit Utrecht heeft de vlucht vooruit gekozen en besloten om de studies Frans, Duits, Italiaans, Keltisch, Arabisch, islam- en religiewetenschappen te schrappen. De studie Engelse taal en cultuur wordt uiteraard niet geschrapt, maar door de besparingsmaatregelen indirect en onbedoeld juist versterkt. Natuurlijk is de studie Engelse taal en cultuur iets geheel anders dan de positie van het Engels als doceertaal en wetenschapstaal aan de universiteiten. Maar niet te ontkennen valt in elk geval dat de ontwikkelingen van de voorbije decennia – internationalisering en globalisering – tot een steeds sterkere positie van het Engels geleid hebben, wat de Europese Unie met haar internationaliseringsbeleid en internationale projecten en programma’s als Erasmus, Comenius, Leonardo da Vinci en Grundtvig helemaal niet op het oog had. De EU wilde juist internationalisering inzetten als een middel om Europeanen kennis te laten maken met elkaars talen en culturen, en dus om Europeanen ertoe te brengen naast de moedertaal twee vreemde talen te beheersen. Maar daar hoor je tegenwoordig nauwelijks nog iemand over spreken. Iedereen leert Engels. Er is maar één internationale taal die je nodig hebt en dat is het Engels. In België wordt steeds minder Nederlands of Frans gebruikt in contacten tussen Frans- en Nederlandstaligen. Steeds vaker wordt voor het Engels gekozen. De Duitse coach van de Belgische nationale voetbalploeg, Domenico Tedesco, spreekt Engels met de pers, in plaats van Duits, toch een van de nationale talen van België. Overigens is het onbegrijpelijk dat Vlamingen het pikken dat Tedesco geen Nederlands spreekt, en dat vóór hem Roberto Martinez geen Nederlands sprak.

De oorspronkelijke doelstelling – elke Europeaan moet op termijn zijn moedertaal en twee vreemde talen kunnen spreken – wordt onbereikbaar als het op den duur onmogelijk is om de taal van andere Europese landen (o.a. Duits, Frans, Italiaans, niet de kleinste talen dus) te studeren. De door de Universiteit Utrecht aangekondigde maatregel is een zoveelste klap voor de talenstudies in Nederland, dat de voorbije jaren wel vaker opgeschrikt is door het besluit van een universiteit om zelfs met de studie van het Nederlands op te houden. De Nederlandse regering wil het Nederlands beschermen, maar beschadigt het indirect met haar megabesparingen, want die zullen in de eerste plaats de opleidingen treffen die het al moeilijk hebben.

Contact: peter.debrabandere@scarlet.be

Dit artikel werd gepubliceerd in Neerlandia 2024-4.

Naar boven