Ik scheldt?
#foei ;-),
hij vertelt, stam + t. ;)

.

Eerst nog dit …

Lage Land(en)bouw
hoofdredacteur Peter Debrabandere

In Nederland en Vlaanderen worden we geconfronteerd met allerlei landbouwproblemen. De stikstofproblematiek is daar een onderdeel van. In Nederland geldt tot vandaag de Stikstofwet van 2021, die bepaalt dat de stikstofdepositie teruggedrongen moet worden met normen die in 2025, 2030 en 2035 stapsgewijs strenger worden. In 2023 werd een nieuwe stikstofwet voorbereid, maar die ging door de val van het kabinet niet door. In januari 2024 is het Vlaamse Stikstofdecreet na een erg moeizame besluitvorming goedgekeurd.

Kunnen we het ons veroorloven om voor onze voeding straks volledig afhankelijk te zijn van invoer?

Lees verder

“Een uitnodiging bij deBuren is nooit vrijblijvend”

Hoe cultuurhuis deBuren een begrip is in Vlaanderen en Nederland
Isidore van Westing

Hoe kunnen we Nederland en Vlaanderen verbinden? Die vraag stelden de overheden van de twee Nederlandssprekende gebieden. Het antwoord: Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren, een organisatie die de landen verbindt op het gebied van taal en cultuur, en ruimte creëert voor debat. Antwerpen, Amsterdam, Oostende en Groningen: overal worden evenementen georganiseerd, met Brussel als uitvalsbasis. In 2024 bestaat deBuren twintig jaar.
Een interview met directeur Willem Bongers-Dek.

“Door ons werk de afgelopen twintig jaar, met een sterke focus op talige talentontwikkeling en inclusie, is deBuren een kwaliteitskeurmerk geworden.”

Lees dit interview

Een Gentse Mozart? Net niet

Pieter Emanuel Verheyen, een ten onrechte vergeten componist
Guido De Bruyker

Pieter Emanuel Verheyen (Gent, 1749-1819) was een componist uit de Zuidelijke Nederlanden, die bij leven naar waarde werd geschat, maar later ten onrechte in de vergetelheid belandde. De traditionele geschiedschrijving acht de muzikale creativiteit van Noord- en Zuid-Nederland in de periode 1760-1860 onbeduidend. Dat is een vergissing, die berust op het gemis aan onderzoek naar de manuscripten van componisten zoals Pieter Verheyen.

Pieter Emanuel Verheyen (1749-1819). Ets door Charles Onghena (1806-1886), naar een verdwenen schilderij van Joseph De Cauwer-Ronsse (1779-1854)

In de kerken vindt hij nu weer automatisch een publiek

Laat de Benelux voorop gaan in Europa

Willem de Bruin

Hoe verder weg van Europa, hoe vager voor de buitenwereld het onderscheid wordt tussen België, Nederland en Luxemburg. In de Angelsaksische wereld veegt men de drie landen graag op één hoop als de Low Countries – de Lage Landen. Als inwoners van deze Lage Landen hebben we het vaak over de Benelux, wat zowel kan slaan op de unie als op het gebied. In vroeger eeuwen werden de gewesten die nu België, Nederland en Luxemburg vormen (lange tijd hoorde daar ook nog een deel van Noord-Frankrijk bij), aangeduid als de Nederlanden. Een jammerlijk gevolg van de Tachtigjarige Oorlog was dat dit gebied in de 16e eeuw uiteenviel. Na de val van Napoleon werd geprobeerd deze breuk te herstellen. De staat die in 1815 werd geboren uit de samenvoeging van de vroegere Republiek en de voormalige Oostenrijkse Nederlanden, noemen we daarom vandaag het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Het mocht niet duren.

Of het uiteindelijk zou zijn gelukt van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden een eenheid te maken, zullen we nooit weten

De Notre-Dame van Antwerpen

Bart Lijdsman

In een Nederlandse kerk zal best ergens een schilderij handen. Maar waar kan je genieten van kunstwerken van het formaat Rubens? Daarvoor moet je in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen zijn.

De beleving van de kerk wordt hemels als je op de Schoenmarkt naar de fundering van de hoogste toren (132 m) kijkt.

Meer lezen: Mannaerts, R. (2016). De kathedraal: de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen, een openbaring. Maria-elisabeth Belpaire/vzw Toerismepastoraal

De eerste voetafdruk van Anne Frank in Italië

Dolores Ross

Anne Frank. Diaro di una ragazza innamorata della vita (Anne Frank. Dagboek van een meisje dat verliefd was op het leven), zo luidde de titel van de lange tv-uitzending die Alberto Angela, de bekendste geschiedenis- en wetenschapsjournalist van Italië, op 21 september 2023 wijdde aan Anna Frank.

Die nieuwe vertalingen kwamen meteen op de markt, uiteraard doordat Anne Frank inmiddels een bestseller was geworden

Vlamingen en Nederlanders klinken unisono

Peter Van Dyck

Metejoor & Hannah Mae. Bazart & Guusje. Regi & Maxine. Maksim Stojanac & Emma Heesters. Niels Destadsbader & Kenny B. Pommelien Thijs & MEAU. Gustaph & Merol. Het regende in 2023 Vlaams-Nederlandse gelegenheidsduetten. Waar komt die trend vandaan? Is het een staaltje van commercieel denken? Of wijst het eerder op een toenemende verbroedering tussen Noord en Zuid?

De indruk ontstaat dat radiostations in Nederland graag op safe spelen.

Lees dit artikel

Het gevaar van de (oude) vrouw in de Lage Landen

De voorstelling van de heks in 17e-eeuwse prenten
Hanane Llouh

“Ik ken een oude heks die, naar nu nog wordt verteld door de broeders van een of ander klooster, drie abten niet alleen heeft behekst, maar ook vermoord en een vierde op dezelfde manier gek heeft gemaakt. En ze durft dat publiekelijk te bekennen en te zeggen.”
Uit: Institoris, H. [& Sprenger, J.] (2011). De Heksenhamer – Malleus Maleficarum (I. Gay, Uitg. & Vert.). Uitgeverij IJzer. (oorspronkelijk werk geschreven 1485-1486)

In de 15e eeuw ontwikkelden zich nieuwe ideeën rond demonische magie. Voordien was er sprake van goede of slechte magische rituelen, maar Heinrich Kramer (1430-1505) bracht daar verandering in. Het bovenstaande citaat komt uit zijn beruchte traktaat De Heksenhamer (of Malleus Maleficarum) gepubliceerd in 1486. Dit werk groeide uit tot een handboek voor de heksenvervolgingen en markeerde een kantelpunt in de houding van de Kerk door te stellen dat alle magie slecht en verboden was. Vrouwen, en zeker oudere vrouwen, speelden een centrale rol in het verhaal als grote boosdoeners in de samenleving.

Heksen konden lange afstanden op korte periode afleggen

Literair theater bewerkt romans tot toneelvoorstellingen

Branoul opereert op het snijvlak van literatuur en theater
Mariette Bolhuis

In een Haags straatje in Buurtschap 2005 om de hoek van Hotel Des Indes staat een huis waar romans tot leven komen. Niet met voorleesvoordrachten, maar in toneelvoorstellingen. Theater dat het woord centraal stelt en beeld bijzaak laat zijn. Literair theater Branoul vindt die woorden in een onuitputtelijke bron van romans die bewerkt worden tot toneelvoorstellingen waarin het publiek mee op reis wordt genomen in zijn verbeelding. Wie zijn de mensen van Branoul en hoe ontstaat een toneelvoorstelling van een boek?

Literair theater Branoul
Theater Branoul is het kleinste en het oudste literaire theater van Nederland. Het is een producerend theater. Schrijvers en externe bespelers worden nog altijd geprogrammeerd, maar het zwaartepunt ligt bij de eigen producties. Er is grote expertise in het bewerken van literatuur naar toneel en de voorstellingen zijn van hoge kwaliteit. Kleine parels en grote meesterwerken. Branoul is een unieke plek in het centrum van Den Haag, waar kleinschalige bijzondere producties het licht zien. Meer informatie: branoul.nl.

Branoul laat met deze bewerking van ‘Hersenschimmen’ zien dat dit boek over zoveel meer dan dementie gaat.

Hendrik Fagel de Jonge en de Bibliotheca Fageliana

De noodgedwongen verkoop van een Nederlandse familiecollectie
Bonny Wassing

Hendrik Fagel komt uit een rijk patriciërsgeslacht en studeert rechten net als veel van zijn voorvaderen. In 1794 gaat hij als gedeputeerde naar Londen, maar dan ontstaat de Bataafse Republiek en moet hij om financiële redenen zijn boekencollectie verkopen, die vijf generaties voor hem bij elkaar hebben gebracht. Het is tegenwoordig een van de indrukwekkendste privécollecties die nu in Trinity College in Dublin worden bewaard. De collectie bevat circa 10.000 boeken en meer dan 5.000 pamfletten.

In 2025 moet het project afgesloten zijn en kan er gedegen onderzoek worden gedaan naar de collectie

Architect en kunstenaar Michel de Klerk

Alice Roegholt

Honderd jaar geleden stierf onverwachts de spraakmakende en virtuoze architect van joodse afkomst Michel de Klerk. Op de jonge leeftijd van 39 jaar liet hij in Amsterdam wereldberoemd erfgoed achter.
Michel de Klerk werd op 24 november 1884 in de joodse buurt in Amsterdam geboren. Zijn vader was diamantslijper en bij de geboorte van Michel al 77 jaar oud. Samen met zijn tweede vrouw kreeg hij vier kinderen, van wie Michel de laatste was. Twee jaar na diens geboorte stierf zijn vader en werd Michel de Klerk opgevoed door zijn moeder en drie zussen.

De expositie Kunstenaar en architect Michel de Klerk, inspirator van de Amsterdamse School is tot 1 september 2024 te zien in Museum Het Schip. Bij de expositie hoort een gelijknamige publicatie (ISBN 978 90 8292 116 8, € 27,50), die behalve in Museum Het Schip ook in de boekhandel verkrijgbaar is.
Meer informatie: hetschip.nl

Hoe sgrijf je die dude zn naam? / Hoe schrijfde dieje dude zijne naam?

De dynamiek van digi-taal in de online communicatie van jongeren
Reinild Vandekerckhove & Lieke Verheijen

Onlangs kwamen we met enkele collega’s tot de vaststelling dat we in geen tijden een brief in de bus gedaan hadden. Sterker nog, we hadden geen idee waar die brievenbus zich bevond. Professionele communicatie die niet face to face kan, verloopt vandaag bijna volledig online. Ook voor privécommunicatie hebben we massaal de weg gevonden naar online media als WhatsApp, Messenger en Instagram. De tijd dat online chatten het privilege was van jongeren, ligt allang achter ons. Toch willen we hier focussen op jongeren, en wel op het Nederlands dat jongeren hanteren als ze online converseren. Dat biedt ons een uniek perspectief op de dynamiek van digi-taal: de online taalvariant van de jeugd.

De drie ongeschreven wetten van het chatten: schrijf zoals je spreekt, streef naar snelheid en versterk de expressiviteit

Onze variabele taalnorm

Onderzoek naar Nederlandstalig taaladvies toont instabiliteit ervan
Marten van der Meulen

Taalnormen zijn zelden stabiel. Op ieder punt in de tijd verschillen taaladviseurs van mening, en door de tijd heen ontwikkelen de meeste taalnormen zich. De verhouding tot gebruik wisselt ook per kwestie.

Marten van der Meulen, Het geheime leven van taalfouten (Hoe ze ontstaan en waarom ze standhouden),
Sterck & De Vreese, Gorredijk, 2024,
ISBN 9789464711561
352 pp.
Prijs: € 27,90.

Zo is de meervoudsvorm ‘een aantal mensen zijn’ vanaf 2000 minder aanvaardbaar; bij de dubbele ontkenning neemt de gedeeltelijke acceptatie in gesproken taal al vanaf 1980 af.

Het woordenboek als spiegel van zijn tijd

Ruud Hendrickx

De Dikke Van Dale beschrijft woorden en uitdrukkingen van de afgelopen anderhalve eeuw. Daardoor is hij niet alleen een spiegel van het heden, maar ook van het verleden. Elke editie is een uniek tijdsdocument, dat, door de beschrijving van de woordenschat van zijn tijd, laat zien hoe de wereld er op dat moment uitzag. In een oude editie van het woordenboek ben je in een andere wereld.
Lees dit artikel

Nederlandse muziek

Mira Feticu

Als ik docent Nederlands of NT2 zou zijn, zou ik het schoolboek tien minuten per dag tijdens de les opzij leggen. Eigenlijk ben ik zes maanden lang docent NT2 geweest en ik heb dat gedaan: tien minuten per dag, twee dagen per week heb ik mijn leerlingen kennis laten maken met de Nederlandse muziek. Racoon, waarvan ik zelf een grote fan ben, Diggy Dex, Anouk, Boudewijn de Groot. Alle vier hebben prachtige Nederlandse teksten. Na zes maanden bleven die vijf R’en van de grammatica nog een half onopgelost mysterie, maar kende iedereen de verzen van grote mannen worden klein uit zijn hoofd.

Muziek doet ook met de taal wonderen

ANV

Vicevoorzitter Willem Gijsels stelt zich voor
In de algemene vergadering van 2023 werd de Vlaming Willemn Gijsels in het ANV-bestuur benoemd. Wie is Willem Gijsels en wat kunnen we van hem verwachten?
Lees meer

Oproep algemene vergadering 2024
De algemene vergadering vindt plaats op zaterdag 22 juni 2024. Op de agenda staan: verslag van de algemene vergadering van 17 juni 2023, het jaarverslag en financieel verslag 2023, de begroting 2025 en de contributie 2025. De algemene vergadering vindt plaats in Monico Meir, Meir 4, 2000 Antwerpen.

Boek in de kijker

Adriaen van de Venne (1590-1662): een Zeeuwse luis in de pels
Ludo Beheydt

Middelburg is te vaak buiten beeld gebleven in de culturele kijk op Nederland. Dat heeft wellicht te maken met het verlies van de centrumfunctie die het in de 17e eeuw had. Gelukkig lijkt daar in de laatste tijd verandering in te komen. Dankzij onder meer de publicatiereeks Zeeuwse meesters uit de Gouden Eeuw en nu dankzij het schitterende initiatief van het Zeeuws Museum om de vierhonderd jaar geleden verschenen dichtbundel de zeeuse Nachtegael (1623) te herdenken met een tentoonstelling over een van zijn initiatiefnemers, de intrigerende en bij wijlen hilarische Adriaen van de Venne.

De tentoonstelling De omgekeerde wereld van Adriaen van de Venne is van 30 september t/m 21 april 2024 te zien in het Zeeuws Museum in Middelburg. Meer informatie: zeeuwsmuseum.nl.

Edwin Buijsen, Ick soeck en vind: De schilderijen van Adriaen van de Venne.
Waanders uitgevers, Zwolle, 2023,
ISBN 978 94 6262 490 0,
400 pp.
Prijs: € 59,95.

Caroline van Santen (red.), De omgekeerde wereld van Adriaen van de Venne.
Waanders uitgevers, Zwolle, 2023,
ISBN 978 94 6262 504 4,
96 pp.
Prijs: € 19,95.

Recensies

Een vechter op de bres voor de Nederlandse taal
Paul van Velthoven

Mira Feticu, Geheugen, geschiedenis, beschaving: Loflied op de bibliotheek,
De Geus, Amsterdam, 2023.
ISBN 978 90 445 4782 5.
Prijs: € 14,99.

Zo’n pleidooi voor de bibliotheek komt als geroepen in een tijd waarin boek en lezen onder vuur liggen

Hier zet met koffie en over | Taaleigenaardigheden
Marinus A. van den broek

Peter van der Horst, Taaleigenaardigheden: Onze Taal – leuk en leerzaam.
Garant, Antwerpen/Apeldoorn, 2023,
ISBN 978 90 4413 934 1,
171 pp.
Prijs: € 18,50.

Zo wordt dikwijls een eufemisme gebruikt om minder in aanzien staander werkzaamheden te benoemen

Kroniek

Nicoline van der Sijs ontvangt Matthias de Vriespenning
Op vrijdag 26 januari 2024, tijdens het symposium Taal tot op de bodem, ontving prof. dr. Nicoline van der Sijs de Matthias de Vriespenning. Deze penning wordt bij hoge uitzondering uitgereikt aan een taalkundige die zich zeer verdienstelijk heeft gemaakt voor de taalwetenschap en de lexicologie in het bijzonder. Het symposium werd georganiseerd ter gelegenheid van het officiële afscheid van Nicoline van der Sijs van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT). Ze werd toegesproken door verschillende collega’s van binnen en buiten het instituut over haar werk en grenzeloze enthousiasme, en wat die voor invloed hebben op het vakgebied en op de mensen om haar heen.

Heerlijk Duidelijkdag
De Taalunie organiseert in samenwerking met partners van de Nederlandse en Vlaamse overheid uit de zorg, het hoger onderwijs en de rechtspraak de Heerlijk Duidelijkdag voor iedereen die zich inzet voor begrijpelijke taal. Op deze inspiratiedag komen experts en organisaties samen om kennis te delen, elkaar te inspireren en samen na te denken over kansen en uitdagingen in de toekomst. De dag brengt initiatieven bij elkaar en stimuleert samenwerking.

Feest van de Italiaanse neerlandistiek in Triëst
Ludo Beheydt

Op 14 december 2023 vierde de afdeling Nederlands van de Univerità degli studi di Trieste zestig jaar neerlandistiek in Triëst. Met de steun van de Nederlandse ambassade, de Vlaamse vertegenwoordiging in Italië, de Taalunie, de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) en de Orde van den Prince werd de viering een groots feest, waaraan de hele neerlandistiek in Italië participeerde. De vakgroep Nederlands is al die tijd een baken van neerlandistische weerbaarheid geweest. En bewees dat eens te meer met een terugblik en met een beleidssessie over de toekomstige samenwerking van neerlandici in Italië.

Column | Afrikaaps

Pieter-Bas van Wiechen

Afrikaans is een stervende taal, riep de Zuid-Afrikaanse Hollywoodactrice Charlize Theron eind 2022. De hele Afrikaanssprekende wereld stond meteen op zijn achterste benen. Echt niet, Afrikaans is een levende taal, klonk het. Nu ik in Kaapstad woon, moet ik zeggen: springlevend en volop in ontwikkeling.

Ik wordt? Met dt?
Ff serieus man,
laat je testen op dyslexie ofzo