Lieve Kitty,
Een onderbreking in de Achterhuisschetsen.
Ik ben een paar weken geleden begonnen
om eens een verhaal te schrijven,
iets dat helemaal verzonnen is
en heb daar zo´n plezier aan gekregen
dat m´n pennekinderen zich opstapelen.

Woord vooraf

Het verhaal van de Lage Landen
hoofdredacteur Peter Debrabandere

Na Het verhaal van Nederland maken we nu ook kennis met Het verhaal van Vlaanderen. In beide documentaires wordt de geschiedenis door acteurs nagespeeld. Regelmatig komt daarbij een verteller in beeld, die vanuit het heden commentaar geeft bij de illusie van het historisch beeldmateriaal. In Nederland is dat de acteur Daan Schuurmans, in Vlaanderen tv-presentator en acteur Tom Waes. Ze praten ook buiten beeld de in beeld gebrachte historische feiten aan elkaar, afgewisseld met historici die in beeld duiding geven bij de tot leven gebrachte geschiedenis. Knap televisiewerk. 

Misschien kunnen we overwegen om nu ook werk te maken van ‘Het verhaal van de Lage Landen’

Lees het Woord vooraf

Nederland, Vlaanderen, begrijpen we elkaar?

Nieuwjaarslezing ANV
Pieter Jan Kleiweg de Zwaan

Op zaterdag 28 januari 2023 vond op het Schoon Verdiep in het stadhuis van Antwerpen de ANV-nieuwjaarsbijeenkomst plaats. De nieuwjaarslezing werd gehouden door Pieter Jan Kleiweg de Zwaan, de Nederlandse ambassadeur in België. In Neerlandia werd een samenvatting van de lezing gepubliceerd.

Sommige Vlamingen kunnen hele dialogen van Van Kooten en De Bie declameren

Sagen op de internationale kaart in ISEBEL

Theo Meder

De hand van Antwerpen

Historische en kunsthistorische banden tussen Antwerpen, Roosendaal en Bergen op Zoom
Joss Hopstaken

Op 17 mei 2023 organiseren het ANV, Erfgoed Brabant, het Karrenmuseum en het Tongerlohuys gezamenlijk een symposium over de historische en kunsthistorische relatie tussen de stad Antwerpen, de Noorderkempen en westelijk Noord-Brabant, met boeiende sprekers, verrassende workshops en muziek.

ANV-leden krijgen korting op de toegangsprijs.

Volgens een legende leefde er in het Antwerpen uit een ver verleden een reus die Antigoon heette. Hijmaakte het leven van de schippers die over de Schelde voeren, zuur door tol te heffen. Als ze die niet betaalden, hakte hij hun hand af en gooide die in de rivier. De Romeinse soldaat Silvius Brabo zou hier als held een einde aan gemaakt hebben door Antigoon te doden en bij wijze van wraak zijn hand af te hakken en on de Schelde te ooien. De Scheldestad zou haar naam ontlenen aan dit hand werpen.

Programma symposium 17 mei 2023

De Brakke Grond geeft Vlaamse makers in Nederland een gezicht

Interview met directeur Bart Govaert
Interview door Isidore van Westing

Het is een vrijdagmiddag als ik mijn fiets parkeer op het plein van de Nes in Amsterdam. Het is net boven het vriespunt en met bevroren handen wikkel ik het hangslot om een lantaarnpaal en het frame van mijn fiets. Ik kijk om mij heen. De lucht is kraakhelder en het gebouw voor mij heeft een indrukwekkende indruk. Vlaams Cultuurhuis, staat er met grote letters op de voorgevel. Ik loop naar binnen.

“Er zijn heel veel makers in Vlaanderen die interessante dingen maken, die complementair zijn aan het Nederlandse veld” – Bart Govaert

Bezoek de website van de Brakke Grond

Den Haag geeft het woord aan jonge stadsdichter

Interview door Mariette Bolhuis

Hoe vertolken jongeren hun gevoelens en wat speelt er in de wereld om hen heen? Hoe vinden en gebruiken zij taal om daar uiting aan te geven? Nu er onder jongeren steeds minder belangstelling lijkt te zijn voor het geschreven woord en hun wereld meer en meer lijkt te bestaan uit het delen van gevoelens op socialemediakanalen, is het interessant te ontdekken hoe juist deze groep taal wil gebruiken om te vertellen wat er onder jongeren leeft. 

“Mijn woorden kunnen vrij zijn zolang ze de vrijheid van een ander niet beperken” – Nart Alghabbach

Meer informatie op de website van Huis van Gedichten

De kolonie Nieuw-Walcheren op het Caribische eiland Tobago

Grootse plannen van een Vlissingse WIC-bewindhebber
Bonny Wassing

Samen met zijn broer Adriaen is Cornelis Lampsins bewindhebber van de VOC-kamer Zeeland en zij bezitten in de 17e eeuw de grootste vloot van Zeeland. Michiel de Ruyter is een van de velen die bij hen in dienst is. In 1654 stichten de Zeeuwse broers op het eiland Tobago in de Caribische Zee de kolonie Nieuw-Walcheren en vestigen zich er zeshonderd Zeeuwse migranten. Door Lodewijk XIV wordt Cornelis in de adelstand verheven en hij krijgt Tobago in erfelijk leen. Er zullen vele kolonisten volgen en nog decennialang ruziën Europese mogendheden over het eiland. De gebroeders Lampsins hebben zelf echter nooit een voet op het eiland gezet. 

Wat is imagologie?

Paola Gentile

Nog vaak wordt literatuurwetenschap in letterenbijdragen in krant en tijdschrift gereduceerd tot biografische achtergrondschetsen van auteurs en literaire kwalificaties van letterkundige werken, maar al sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is in de literatuurwetenschap de imagologie opgekomen, de tak van de vergelijkende literatuur die bestudeert hoe culturele beelden en stereotypen worden weergegeven in de literatuur. Anders dan bij beelden denkt men bij stereotypes algauw aan connotaties van generalisering en eenzijdigheid. 

Gentile, P. (2021). De beelden van de Lage Landen in Italiaanse vertalingen (2000-2020): Selectie, receptie en beeldvorming. EUT. Bekijk pdf

Een schrijfster tussen iconisering en canonisering

Op zoek naar literaire en culturele waarde van Anne Frank
Francesca Terrenato

Mythevorming heeft decennialang Anne Franks beeld in de media bepaald. Dat leidde uiteindelijk, aldus Cynthia Ozick in een provocerend artikel in The New Yorker, tot “the shamelessness of appropriation” en heeft een negatieve impact gehad op haar rol als auteur. Haar teksten, mede bepaald door haar vrouw-zijn en door haar Joodse achtergrond, verdienen nader onderzoek vanuit specifieke literaire en cultuurhistorische perspectieven. Des te meer geldt dat voor Franks verhalen, die niet als historisch document gelden. 

Ze wordt bijzonder gewaardeerd omdat ze een jong meisje was. En tegelijkertijd wordt ze juist daarom als literator ondergewaardeerd

Lees dit artikel

Aan de haal met de taal (1)

Taalactivisme is van alle tijden

Ludo Beheydt

Er is recent nogal wat heisa rond de nieuwe ‘taaldictatuur’ die onder invloed van de woke cultuur haar intrede lijkt te hebben gedaan. Onder de niet mis te verstane mantra dat mag je óók al niet meer zeggen wordt de wrevel tegen de taalbetutteling op hoge toon geventileerd. Maar vanuit taalkundig standpunt is dit taalactivisme gewoon symptomatisch voor de diversiteit in de taalgemeenschap, die altijd weer gepaard gaat met pogingen om de organische dynamiek van de taal te sturen. Woke taalactivisme taalkundig in het juiste licht bekijken kan allicht bijdragen tot een betere inschatting ervan.

Nederlands als prestigetaal: Welk Nederlands?

Renate Sluisdom

In Standaardnederlands is niet altijd goed en tussentaal niet altijd fout (Neerlandia, 2022, nr. 4, pp. 34-35) schrijft Stefan Grondelaers: “Vlamingen hebben geleerd het Nederlands van de VRT te aanbidden, hoewel vrijwel niemand het spreekt. De informele omgangstaal die haast iedereen spreekt, tussentaal, hebben Vlamingen niet leren omarmen.” Deze passage boeit mij vooral vanwege mijn interesse in de standaardtaal van Suriname.  

La mamma versus globalisering

Zijn tieners te verleiden met Italiaans of Engels in reclame?
Eline Zenner & Laura Rosseel

Taal is een krachtig middel waarmee copywriters en marketeers kleur geven aan een tekst, boodschappen aanzetten, emoties oproepen. Een chatbot die je met hoi begroet, dicht je andere kenmerken toe dan een chatbot die goedenavond zegt. Je zal een barbecue aantrekkelijker vinden als je de voordelen ervan in drie bullets opgesomd ziet dan als je een hele waslijst technische specificaties krijgt. Een bedrijf dat met een zekere sérieux wil communiceren, zal eerder passieve dan actieve constructies hanteren. Een overzicht van manieren om als copywriter je lezer aan boord te houden, vind je in handboeken als Schrijf ze onder tafel van Bavo Van Landeghem. Wij lichten er vandaag liever een specifiek geval uit: de inzet van vreemde talen in productadvertenties, en meer specifiek hoe tieners daarop reageren. 

Kraft kiest er natuurlijk niet zomaar voor om z’n spaghettisaus Miracoli te noemen en niet Wunder

Lees dit artikel

Woordenwolken en scharniervertalingen

De kwantitatieve wende in de taalkunde

Robbert de Troij

Sinds de eeuwwisseling is het aandeel van taalkundig onderzoek dat geënt is op corpora, frequenties en statistiek, sterk toegenomen, in die mate dat men gewag maakt van een kwantitatieve wende in de taalkunde. En de neerlandistiek staat stevig mee in de voorhoede. Maar hoe gebeurt kwantitatief taalkundig onderzoek nu eigenlijk? Hoe ‘meten’ taalkundigen bijvoorbeeld woordbetekenisvariatie of de geografische spreiding van een syntactisch patroon? 

Bovendien blijkt steeds maar weer dat taalgebruik de resultante is van een complex samenspel van allerhande factoren, gaande van uitspraakgemak tot de relatie met je gesprekspartner, die ons taalgebruik niet categorisch (hard) sturen, maar probabilistisch (zacht)

Kroniek

Vlaams kunstenaarsduo werpt nieuw licht op Esscher
Dit jaar is het 125 jaar geleden dat de Nederlandse kunstenaar Maurits Cornelis Escher (1898-1972) werd geboren. En dat wordt gevierd met twee tentoonstellingen in Den Haag. Het Kunstmuseum vroeg het Vlaamse kunstenaars-architectenduo Gijs Van Vaerenbergh (de artiestennaam van het duo Arnout en Pieterjan Gijs Van Vaerenbergh) om de beroemde prenten van Esscher, waarin optische illusies, onmogelijke architectuur, reflectie en natuur centraal staan, te combineren met spectaculaire installaties. Voor de indeling van deze dubbeltentoonstelling koos Gijs Van Vaerenbergh voor de door Escher geliefde tegenstelling van dag en nacht.

Tentoonstelling Esscher – Andere wereld 
Kunstmuseum, Stadhouderslaan 41, 2517 HV Den Haag 
Te zien t/m 10 september 2023 
Meer informatie

Nederlands-Vlaamse regeringstop in Noordbrabants museum
“Voor mij zijn dit soort ontmoetingen cruciaal”, zo typeerde de Nederlandse minister-president Mark Rutte de Nederlands-Vlaamse regeringstop die op 31 januari 2023 gehouden werd in het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Het halve Nederlandse kabinet en alle ministers van Vlaanderen, 21 in totaal, spraken over diverse grensoverschrijdende onderwerpen, zoals klimaat, veiligheid, stikstofproblematiek, cultuur en wetenschap. En er werden afspraken gemaakt voor een nieuwe gezamenlijke handelsmissie buiten Europa.  
Slotverklaring Nederlands-Vlaamse regeringstop 2023

Boek over 50 jaar IVN
In 2020 bestond de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) vijftig jaar. Voor neerlandicus Jaap Grave was dat een mooie aanleiding de geschiedenis van deze organisatie op schrift te stellen. Dus verscheen onlangs De Internationale Vereniging voor Neerlandistiek: Hoe het groeide, een uitgave die mede mogelijk is gemaakt door het ANV. 

Jaap Grave, De Internationale Vereniging voor Neerlandistiek: Hoe het groeide [Lage Landen Studies 15],
Academia Press, Gent, 2022,
ISBN 978 94 014 8415 2, 281 pp.
Bestellen via printing on demand of gratis downloaden.

Joop Daalmeijer krijgt eerste Ensor voor Persoonlijke Verdienste
De Ensor, genoemd naar James Ensor, is de belangrijkste film- en televisieprijs in Vlaanderen. De prijzen worden jaarlijks toegekend in verschillende categorieën en uitgereikt op de slotdag van het Filmfestival Oostende. Dit jaar werd voor de eerste maal de Ensor voor Persoonlijke Verdienste ingesteld, en die ging naar de Nederlander Joop Daalmeijer. Daalmeijer heeft een lange staat van dienst in de Nederlandse omroepwereld en nam het initiatief tot samenwerking met Vlaanderen voor uitwisseling van elkaars televisieseries en om Nederlands-Vlaamse coproducties te maken. Joop Daalmeijer heeft zich altijd sterk gemaakt voor de culturele samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen. 

Tweede Kamer wil heldere normen voor de onderwijstaal Nederlands 
In aanloop naar de brief die de Nederlandse onderwijsminister Dijkgraaf al een tijdje terug heeft aangekondigd om zijn plannen voor internationalisering van het hoger onderwijs te presenteren, heeft de Tweede Kamer in een debat over werving van internationale studenten de motie d.d. 31 januari 2023 van Kamerlid Pieter Omzigt aangenomen. Hierin verzoekt hij met vier ondertekenaars de regering om heldere normen te ontwikkelen om de Wet Hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek te kunnen handhaven met betrekking tot het artikel 7.2. Taal, dat luidt: “Het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands. In afwijking van de eerste volzin kan een andere taal worden gebezigd: 

• wanneer het een opleiding met betrekking tot die taal betreft; 
• wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige docent gegeven wordt; 
• indien de specifieke aard, de inrichting op de kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt, overeenkomstig een door het instellingsbestuur vastgestelde gedragscode”. 

De motie werd met ruime meerderheid door de Kamer aangenomen. D66, DENK, Volt, BIJ1 en Gündogan stemden tegen. 

ANV

Aleksandra beste literaire debuut 2023 | Lisa Weeda wint De Bronzen Uil

Aleksandra is de grootmoeder van Lisa Weeda. Op haar verzoek reist de schrijfster in 2018 naar Loegansk om het graf van haar oom Kolja te vinden, die sinds 2015 is verdwenen. Lisa belandt in het Paleis van de Verloren Don Kozak, waar zij in gesprekken met haar overgrootvader Nikolaj de geschiedenis van haar familie tot leven wekt in een virtuele werkelijkheid. De jury van De Bronzen Uil verkoos het boek Aleksandra van Lisa Weeda tot het beste literaire debuut van 2022. 

“Aleksandra is een overtuigend en krachtig debuut waarin aan de hand van een familie de tragiek van een heel land, en bij uitbreiding van de hele wereld, inzichtelijk gemaakt wordt” – juryrapport De Bronzen Uil

Lisa Weeda, Aleksandra,
De Bezige Bij, Amsterdam, 2021,
ISBN 978 94 0313 081 1, 352 pp.
Prijs: € 22,99

Lezersprijs voor De gelijktijdigheid der dingen van Frouke Arns

Verschillende platformen kiezen de winnaar van De Lezersprijs. Zij hebben elk met een aandeel een percentage in het totaal aantal stemmen om zo objectief mogelijk de winnaar te kunnen kiezen. Ook het ANV had een lezersjury samengesteld. De Lezersprijs werd gewonnen door Frouke Arns voor haar debuut De gelijktijdigheid der dingen. 

Frouke Arns, De gelijktijdigheid der dingen,
De Arbeiderspers, Amsterdam, 2021,
ISBN 978 90 2954 480 1, 232 pp.
Prijs: € 21,99. 

Publiekscollege Nationale identiteit als beperking in het vrije verkeer
Binnen de Europese Unie kan iedereen zich, in principe, vrij bewegen. Je kunt Italiaanse mode shoppen in Milaan, luieren aan het strand van Griekenland of Spaans studeren in Valencia. Toch roepen lidstaten geregeld redenen in om dit vrij verkeer te beperken om hun nationale identiteit te beschermen. Kan dat zomaar? 

Een van die redenen is de nationale identiteit. Hiermee wil men de eigen cultuur beschermen tegen buitenlandse invloeden. Want onze nationale identiteit botst nogal eens met de Europese identiteit en belangen. Aan de hand van recente rechtspraak bespreekt Sarah Schoenmaekers het begrip nationale identiteit in de context van de Europese vrije markt. Meer concreet vraagt zij zich af: wanneer kan nationale identiteit rechtsgeldig worden ingeroepen om het vrij verkeer in de Europese Unie in te perken? 

Sarah Schoenmaekers is hoogleraar van de leerstoel Europees recht, in het bijzonder de cultureel gecorrigeerde markteconomie aan de Open Universiteit. Deze leerstoel wordt mogelijk gemaakt door het ANV-Tijmen Knecht-Fonds.  

Woensdag 29 maart 2023 om 19.30 uur, Studiecentrum Rotterdam van de Open Universiteit 

Jouw Nederlands
Samen met de Universiteit Gent en de Universiteit Utrecht organiseert het ANV in de Week van het Nederlands een diversiteitslunch in Utrecht met leerlingen en studenten Nederlands uit Nederland en Vlaanderen. Tijdens het nuttigen van gerechten uit de wereldkeuken gaan de deelnemers (lees: gasten) samen met professionals in gesprek over het Nederlands in een cultureel diverse maatschappij. Jouw Nederlands vindt plaats op vrijdag 6 oktober 2023 in Sonnenborgh in Utrecht.
Meer informatie

Haven en onderwijs
De vzw Willem I organiseerde in samenwerking met het ANV op 15 februari 2023 het colloquium Haven en Onderwijs over grensoverschrijdend onderwijs in de regio North Sea Port.  
Willem I, koning van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, besliste in 1823 tot het graven van het zeekanaal Gent-Terneuzen. De recente fusie van de havens van Gent, Terneuzen en Vlissingen is een nieuwe stap in de ontwikkeling van de regio.   
Daan Schalck schetste als CEO van North Sea Port het succes en het belang van deze zeehaven voor de toekomst. Ook het onderwijs in Vlaanderen en Zeeland staat daardoor voor nieuwe kansen en uitdagingen. Grensoverschrijdende initiatieven zijn daarbij aangewezen. Dirk Van Damme, vertrouwd met het onderwijs in Vlaanderen en Europa, presenteerde een toekomstvisie en Gorik Hageman, Zeeuws onderwijsambassadeur, gaf een overzicht van de nieuwe initiatieven in dat verband.  
Een breed panel met mensen uit kleuteronderwijs tot universiteit formuleerden een persoonlijke mening. Zo pleitte Sarah Schoenmaekers voor hervormingen om het beroep van leraar aantrekkelijker te maken en Greet Van Dender hield een pakkend pleidooi voor een herwaardering van het technisch en beroepsonderwijs. 
De uiteenzettingen vormden een bron van inspiratie voor nieuwe initiatieven, zoals ondernemers en onderwijsmensen samenbrengen en het onderwijsmilieu meer openstellen voor ontwikkelingen in de regio. 
Het evenement in het mooi gerestaureerde Havenhuis in Gent genoot grote belangstelling en was ook rechtstreeks op socialemediakanalen te volgen. (Nelly Maes) 

Oproep algemene vergadering 2023
De algemene vergadering vindt plaats op zaterdag 17 juni 2023. Op de agenda staan: verslag van de algemene vergadering van 25 juni 2022, het jaarverslag en financieel verslag 2022, de begroting 2024, contributie 2024 en de samenstelling van het bestuur. Er zijn drie vacatures: een voor Nederland, een voor Vlaanderen en een voor Zuid-Afrika. Het bestuur zal voor alle vacatures kandidaten voordragen. De leden zijn bevoegd tot vijf weken vóór de vergadering kandidaten voor te dragen. De voordracht dient door ten minste vijftien leden, waaronder het voorgedragen lid, te zijn ondertekend. 
De algemene vergadering vindt plaats in het Leonardo Hotel, Stationsplein 14, 4811 BB Breda. 

Recensies

Hoe popmuziek de lgbt-strijd aanvuurde
Peter Van Dyck

De regenbooggemeenschap gebruikte muziek als wapen in haar queeste naar emancipatie. In De Lage Landen uit de kast zet Filip Moens de artiesten in de verf die voorgingen in die strijd. Het boek koppelt een boeiende muziekgeschiedenisles aan een stevig gedocumenteerd sociaal verhaal.  

Filip Moens, De Lage Landen uit de kast: Pink power & popmuziek,
Ertsberg, Aalter, 2021,
ISBN 978 94 64369 26 7, 239 pp.
Prijs: € 24,95.  

We leren dat het woord punk al sinds de 17e eeuw een hoog queer gehalte heeft

De ondergang van Johan de Witt
Paul van Velthoven

Dichter dan via de brieven van en aan De Witt kan men niet komen bij het drama dat zich in 1672 voltrok aan de regent die de Verenigde Provinciën bijna twintig jaar succesvol leidde.  

Huysman, I. & Peeters, R. (Reds.). Johan de Witt en het Rampjaar: Een bloemlezing uit zijn correspondentie.
Catullus, Soest, 2022,
ISBN 978 94 9240 972 0,
272 pp.
Prijs: € 24,99. 

Column | Stage

Nynke de Haan

Alweer een eeuwigheid geleden liep ik stage bij de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. Het was een online stage. Nederland was in – ik geloof – de tweede lockdown, maar ik ontmoette er veel nieuwe mensen.   

Natuurlijk had ik tijdens mijn bachelor Nederlandse Taal en Cultuur in Groningen al veel studenten ontmoet die enthousiast waren over onze studie. We konden soms tot laat in de avond nog napraten over De leeuw van Vlaanderen, lachten na over het net in het college ontdekte verschil in o’s bij het woord hôk (die zit hoger in je keel volgens de docent) en bók (hier ligt de o-klank blijkbaar meer voor in je mond) en draaien op feestjes nog steeds wel eens Is er leven op Pluto? van Het Goede Doel, omdat je daar zo goed mee kunt aantonen of iemand klemtonen onderscheidt op basis van klanklengte of klankvolume.  

Algemeen loopt onder vrouwen de opinie, dat
mannen met jonge gezichten
en aan de slapen grijzend haar interessant zijn
en ik had aan de waarheid
van deze redenering nooit getwijfeld.
Nu zou ik dan zo’n interessante man
eens op de proef stellen, hem in elk geval niet
voor niets interessant laten blijven.

Nu was de grote vraag:
Hoe moest ik de interessantigheid van den
interessante los krijgen?