Neerlandia
Inhoud nummer 3 2016 | jaargang 120

Woord vooraf van de hoofdredacteur
Peter Debrabandere
Taal en migratie
Migratie in Nederland is niet hetzelfde als migratie in België of Vlaanderen. Dat dacht ik toen ik het interview van Frans Crols met Asis Aynan las (pp. 30-31). Asis Aynan is een Nederlandse auteur van Marokkaans-Berberse afkomst. 80 tot 90 procent van de Marokkanen in Nederland en Vlaanderen zijn Berbers, die niet het Arabisch, maar wel het Berbers als moedertaal hadden of hebben.
Beta humanities
De opmars van digitale technieken in de geesteswetenschappen
Auteur: Mike Kestemont
De moderne wetenschap wordt doorgaans opgesplitst in twee grote kennisdomeinen, waarbij de alfa- of geesteswetenschappen in een sterke oppositie worden neergezet met de ‘exacte’bètawetenschappen, zoals de fysica of chemie. De geesteswetenschappen of humanities omvatten traditioneel disciplines zoals de musicologie, de taal- en letterkunde en de geschiedenis. Deze wetenschapstaken hebben met elkaar gemeen dat zij de ‘voortbrengselen’ van de menselijke geest bestuderen. Dat is althans de brede definitie die Rens Bod hanteert in De vergeten wetenschappen, het fraaie overzichtswerk dat hij recent publiceerde over de geschiedenis van de humanities.
Een Tsjechische geschiedenis van de Nederlandstalige literatuur
Auteur: Wilken Engelbrecht
Vorig jaar kwam bij gelegenheid van het 20-jarig jubileum van de Centraal-Europese vereniging van neerlandici Comenius een in feloranje omslag gewikkeld boek Dějiny nizozemské a vlámské literatury uit. Deze Tsjechische titel staat voor Geschiedenis van de Nederlandse en Vlaamse literatuur. Zowel de titel als de redelijk forse omvang van 632 bladzijden en het feit dat het boek bij uitgeverij Academia uitkwam, roept een serie vragen op.
Column | Koninklijke paleizen
Auteur: Guy Janssens
Nederland is zoals bekend fietsland bij uitstek. Mooie, brede fietspaden, prachtig platteland. Nederland is ook zo mooi opgedeeld tussen stad en platteland. Netjes aangeharkt, zullen sommigen misschien met een snuifje dedain opmerken.
Voor een betere wereld. De volwassen jaren van de kunstkritiek
Auteur: Sonja van der Valk
“De hier volgende opstellen werden in de loop van de laatste jaren gepubliceerd in het weekblad De Groene Amsterdammer.” Bondiger en formeler kan het bijna niet. Het is de eerste zin van de inleiding die theatercriticus Jeanne van Schaik-Willink schreef bij Na Afloop, de Vlaams-Nederlandse bundeling van haar Dramatische kronieken, geschreven in de jaren 1952-1957 (Van Schaik-Willink, 1957, p. 5). Geen verantwoording van de uitgevers, geen foto, geen perscitaten, geen aanbevelingen van regisseurs.

De Zuid-Afrikaanse overname van Nederland. Week van de Afrikaanse roman
Auteur: Jente Rhebergen
Tussen 16 en 25 setember wordt voor de tweede maal De Week van de Afrikaanse Roman georganiseerd. Na het grote succes van 2014 waaraan onder andere Etienne van Heerden en Irma Joubert meededen, worden er ook dit jaar weer zes Afrikaanse grootheden ingevoerd, die gezamenlijk op tournee zullen gaan langs een legio aan Vlaamse en Nederlandse theaters, collegezalen en boekhandels.
Met luit en computer. Bij het overlijden van muziekwetenschapper Louis Peter Grijp (1954-2016)
Auteur: Frank Willaert
Lees het hele artikel.
Geheel eigen en toch vreemd. Streekliteratuur in het Nederlandse taalgebied
Auteur: Bram Lambrecht
Het voelt bijna als een bevrijding om zonder gêne een bijdrage te mogen schrijven over streekliteratuur. Hoewel regionale romans mij, een kwarteeuw jong, al jarenlang fascineren – met hun evocatie van een wereld die ik nog voor een deeltje ken uit mijn kindertijd in West-Vlaanderen, maar vooral uit verhalen van mijn grootouders – heb ik al meermaals ondervonden dat het niet altijd bon ton is om mijn (wetenschappelijke) liefde voor dat literaire fenomeen te uiten.
Column | Een koele zomer
Auteur: Rick de Leeuw
Het hout is bijna op. Ik moet thuis zuinig aan doen en maak het vuur nu pas aan als het donker wordt. Overdag zit ik in de herberg. Daar is het warmer en hoor ik de verhalen. Er wordt verteld dat er op de Vismarkt een sneeuwpop stukgeslagen is. De pop stelde de klerk van de afslag voor.
Vlaanderen, bedankt! Een omslachtig eerbetoon aan de Vlaming
Auteur: Thijs Maas
Een Nederlander studeert in Vlaanderen.
Lees het hele artikel.
Tien jaar Religie & Samenleving
Auteur: Lammert Gosse Jansma
Religie staat tegenwoordig weer hoog op de maatschappelijke agenda. In discussies over immigratie en integratie, over maatschappelijke participatie en bijzonder onderwijs, over terrorisme en internationale veiligheid spelen levensbeschouwelijke aspecten een steeds duidelijkere rol. En er verandert ook veel op het religieuze terrein: er komen nieuwe organisaties en bewegingen op, sommige instituties verdwijnen en andere blijken juist te herwinnen aan kracht.

Column | Het gebruik van het verleden
Auteur: Arnoud Visser
Meer dan duizend historici kwamen eind augustus in Brugge bijeen voor het grote congres van de Amerikaanse Sixteenth Century Society. Normaal gesproken vindt dit evenement in Noord-Amerika plaats, maar eens in de vijf jaar komt het congres naar Europa.
Berbers in Nederland en Vlaanderen op één lijn. Schrijver Asis Aynan wil Berbers hun trots terugschenken
Auteur: Frans Crols
Asis Aynan is thuis in Amsterdam en in Antwerpen. Hij is een schrijver, docent Nederlands en geïnteresseerd in zijn Berberachtergrond. De Berbers voeren vandaag een taal- en cultuurstrijd in Noord-Afrika die lijkt op die voor de Vlaamse ontvoogding. De christelijke kerkvader Augustinus was een Berber. Hun geschiedenis is gekenmerkt door bloed en tranen.
OMG! Vette patta’s van me bff! #yolo. Jongeren en hun eigen taal
Auteur: Vivien Waszink
Twee oma’s aan de koffie. “Dus check, ik zit in m’n waggie, 50 cent pompt uit m’n speakers.” En ze keuvelen nog even verder. Wat er gebeurde toen de ene oma hiphop draaide in haar auto. Het eindigt met “Ik ben je bitch niet!” Een reclamespotje van Douwe Egberts, van jaren geleden alweer. Hilariteit alom, omdat het niet klopt. Oude mensen praten niet zo; sommige jongeren wel. Maar hoe praten jongeren dan precies? En wanneer dan, en met wie? En hoor je die taal alleen op straat, of ook in de klas, of ook op andere plaatsen? En kun je die taal alleen horen, of wordt die taal ook geschreven? En wat is het verschil tussen jongerentaal en straattaal?
Etymologie |Kerkhoven
Auteur: Frans Debrabandere
Vanouds werden de doden op een terrein rond de kerk begraven, het kerkhof. Ook toen de overledenen op een zogenaamde dodenakker buiten het stadscentrum begraven werden, bleven we die een kerkhof noemen. Vandaag is het verband met de kerk helemaal vergeten en wordt – althans in officieel taalgebruik – over de (stedelijke) begraafplaats gesproken, al blijft het kerkhof in de volkstaal vrij gebruikelijk. Het Afrikaans heeft het oorspronkelijke Nederlandse woord kerkhof bewaard, maar de meervoudsvorm is kerkhove.
Als je geld hebt, doe je wonderen. Het slijk der aarde in poëzie en proza
Auteur: Marinus A. van den Broek
Pecunia non olet oftewel geld stinkt niet, schijnt de Romeinse keizer Vespasianus te hebben gezegd toen er bezwaar werd gemaakt tegen de door hem voorgestelde belasting op de openbare toiletten. Des te merkwaardiger is het dat iemand die er warmpjes bij zit, in de volksmond een rijke stinkerd wordt genoemd.
Creatief met betekenissen: het voortleven van Nederlandse uitleenwoorden
Auteur: Nicoline van der Sijs
Eind vorig jaar is de Uitleenwoordenbank gelanceerd door het Meertens Instituut, met ruim 18.000 Nederlandse woorden die aan andere talen zijn uitgeleend – aan 138 andere talen, om precies te zijn. De Nederlandse woorden hebben geleid tot bijna 50.000 nieuwe, geleende woorden in vreemde talen, wat inhoudt dat ieder Nederlands woord gemiddeld ruim tweeënhalf keer is uitgeleend. Sommige van die woorden kregen in de vreemde taal een verrassende betekenis.
Recensies
Bosch voor alle tijden
Auteur: Ludo Beheydt
Gary Schwartz, Jheronimus: De wegen naar hemel en hel.
Fontaine Uitgevers BV, Hilversum, 2016. ISBN 978 90 5956 6385, 256 pp. Prijs: E 49,95
Bosch Research and Conservation Project, Jheronimus Bosch, schilder en tekenaar: Catalogue raisonné
Mercatorfonds, Antwerpen, 2016, ISBN 978 94 6230 11 5, 607 pp. Prijs E 125,-
Johanna Klein, Jeroen Bosch: hemel en hel.
Uitgeverij Lecturis, Eindhoven, tweede druk, 2016, ISBN 978 94 6226 104 4, 240 pp. Prijs E 29,50.
Till-Holgert Borchert, Bosch in detail
Uitgeverij Ludion, Antwerpen, 2016, ISBN 978 94 9181 942 1, 320 pp. Prijs: E 29,50.
Henk Boom, De bezeten visionair: Vijfhonderd jaar controverse over Jheronimus Bosch
Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam, 2016, ISBN 978 90 253 0107 1, 296 pp. Prijs: E 22,50.
Kunstliederen van Jef van Hoog
Auteur: Theo Lansloot
Jef van Hoof (1866-1959), Kunstliederen
Phaedra, In Flanders Fields, vol. 92090. Prijs E 21,-.
Een gids met stijl
Auteur: Dirk Caluwé, Vlaamse overheid – Taaltelefoon
Steven Pinker, Gevoel voor stijl: goed schrijven voor denkende mensen
Atlas Contact, Amsterdam-Antwerpen, 2016, ISBN 978 90 450 2845 3, 320 pp. Prijs± E 34,99.
Belgen en Bataven aan het werk
Auteur: Paul van Velthoven
Frank Judo en Stijn van de Perre (red.) Belg en Bataaf: De wording van het verenigd koninkrijk der Nederlanden,
Uitgeverij Polis, Antwerpen, 2015, ISBN 978 94 6310 0182, 425 pp. Prijs: E 29,95.
Weg met krommunicatie!
Auteur: Marianne van Scherpenzeel Taaladviseur Vlaams Parlement
Jan Hautekiet en Ann De Craemer, Heerlijk Helder: Weg met Krommunicatie!
Uitgeverij Polis, Antwerpen, 2015, ISBN 978 94 6310 005 2, 160 pp. Prijs: E 17,50.
Signalementen
Een aangename kennismaking
Auteur: Dick Wortel
Kelly Kaesberry, Van attest tot acceptatie: Ervaringen van een Nederbelg,
Uitgeverij Elikser, Leeuwarden, 2015, ISBN 978 90 8954 800 9, 218 pp. Prijs: E 16,95.
ANV
DAAD-kracht voor het Nederlandstalig hoger onderwijs
Auteur: Frank Judo
Op 30 mei van dit jaar ondertekenden de Nederlandse en Vlaamse minister bevoegd voor onderwijs, Jet Bussemaker en Hilde Crevits, het zogenaamde Damesakkoord. Met die tekst gaven de ministers een positief signaal. Veeleer dan mee te stappen in het negativisme over de teloorgang van het Nederlandstalig onderwijs in het buitenland en de muggenzifterij over de aanwezigheid van Nederlandse studenten in het hoger onderwijs in Vlaanderen, kozen zij voor een ambitieuze benadering. Op alle terreinen die te maken hebben met middelbaar en hoger onderwijs, staat voortaan een benadering centraal waarin Vlaanderen en Nederland van elkaar willen leren, en waarin beide landen gezamenlijke standpunten innemen waar het ook maar enigszins mogelijk is. Praktisch komt er ook extra financiering voor de Stichting NOB en wordt de Nederlandse-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) vernieuwd.
Algemene Vergadering
Op zaterdag 4 juni 2016 was het ANV te gast bij het Pastoraal Centrum in Mechelen voor zijn jaarlijkse algemene vergadering.
Neerlandiacertificaten uitgereikt op Curaçao
Jessie Kwintenberg en René Shane Lourents van het Radulphus College op Curaçao hebben van het ANV een Neerlandiacertificaat gekregen voor hun hoogste examencijfer Nederlands havo en vwo.
Axel Buyse over de tweede Nederlands-Vlaamse topontmoeting
Als Algemeen Afgevaardigde van de Vlaamse Regering in Nederland is Axel Buyse nauw betrokken bij de voorbereiding en voortgang van het tweede overleg van de minister-presidenten Geert Bourgeois en Mark Rutte op 7 november 2016 in Gent. Op uitnodiging van de ANV-regio Oost- en Zeeuws-Vlaanderen en bevriende organisaties presenteert Axel Buyse kort na het topoverleg de stand van zaken onder de titel Sterker door samenwerking: Nederland en Vlaanderen vandaag en in de wereld van morgen.
Laatste gedicht Dichter der Nederlanden

Kroniek
Pleidooi in Vlaams Parlement voor meer samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen
Vlaams Parlementsvoorzitter Jan Peumans heeft in zijn 11 julitoespraak gepleit voor een nauwere samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland. Er is volgens hem in het verleden onvoldoende geïnvesteerd in goede relaties met Nederland.
Geert Joris vertrekt bij de Nederlandse Taalunie
Geert Joris heeft zijn functie van algemeen secretaris bij de Nederlandse Taalunie neergelegd en wordt per 1 oktober 2016 de nieuwe directeur van het Centrum voor de Ronde van Vlaanderen.
Instituut voor de Nederlandse taal
Het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) is verder gegaan onder de naam Instituut voor de Nederlandse taal.
Lezing over de dodendraad door prof. dr. Alex Vanneste
In het kader van de Maand van de Geschiedenis, die in Nederland jaarlijks in oktober wordt gehouden, worden er dit jaar activiteiten georganiseerd rondom het thema grenzen (maandvandegeschiedenis.nl).
Uitreiking Grote Visser-Neerlandiaprijs
Op vrijdag 28 oktober 2016 vindt om 15 uur de uitreiking plaats van de Grote Visser-Neerlandiaprijs aan Dorian van der Brempt, voormalig directeur van deBuren.
Tentoonstelling Rik Wouters en Nederland
Vanaf dit najaar wijdt Museum Flehite een grote tentoonstelling aan de honderd jaar geleden gestorven kunstenaar Rik Wouters (1882-1916), de lieveling van het Belgische publiek en méér dan een goede bekende in Nederland.