Tot nu hebbe ick gewacht
op dat een ander
die beter begaeft is
my met haere profijtelijcker
aenmerckingen soude
voorghekomen hebben

Woord vooraf

Taaldiversiteit op de VRT
door hoofdredacteur Peter Debrabandere

In dit nummer van Neerlandia pleit Ruud Hendrickx, taaladviseur van de VRT, ervoor om op radio en televisie meer ruimte te geven aan regionale en allochtone accenten. Vergelijkbare pleidooien waren te horen op 23 mei, toen de VRT in Leuven een rondetafelgesprek hield als voorbereiding op een nieuwe beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid, waarin het kader voor het taalgebruik op de netten en kanalen van de VRT vastgelegd wordt. Uit het interview met Ruud Hendrickx en het rondetafelgesprek komt naar voren dat de standaardtaal op de VRT steeds meer onder druk staat.

Daardoor wordt de standaardtaal opgesloten in reservaten

Hallo Breda, vaarwel Roosendaal?

Nieuwe intercity Amsterdam-Brussel
Auteur: Jenny Bleijenberg

Eindelijk is het zover. De snellere spoorverbinding Amsterdam-Brussel is sinds 9 april 2018 een feit. De trein gaat nu vanaf Amsterdam, Rotterdam via Breda en Noorderkempen naar Antwerpen en verder. De intercity stopt nog maar vier keer per dag in Den Haag en slaat voortaan Dordrecht en het grensstation Roosendaal over. Boemelen vanaf Roosendaal naar Antwerpen is nog steeds mogelijk, maar dat kost wel extra tijd. Reden waarom ook het ANV voor een vergadering uitweek naar Breda. En het was meteen raak. De bestuursleden uit Antwerpen treinden Breda voorbij en konden pas uitstappen in Rotterdam, alwaar ze een trein terug konden nemen naar Breda. Maar gelukkig was er na de rondvraag en sluiting de nazit, in dezelfde onpersoonlijke ambiance als de vergadering. Nee, Breda is voor ons niet het nieuwe Roosendaal. Maar er zijn meerdere partijen die te maken hebben met de gevolgen van de hernieuwde Benelux-trein.

Een spontaan weekendje in Nederland wordt financieel afgestraft, maar een geplande reis op een doordeweekse dag kan wel eens goedkoper uitvallen.

Nederlands zelfbeeld in brons

Het geschonken carillon aan het Amerikaanse volk
Auteur: Diederik Oostdijk

In 1954 schonk de Nederlandse bevolking een carillon aan het Amerikaanse volk als dank voor zijn bijdrage aan de bevrijding en het Marshallplan. Het carillon, gehuisvest in een modernistische klokkentoren in Arlington, Virginia, met een prachtig uitzicht op de Amerikaanse hoofdstad Washington D.C., bestond uit 49 (inmiddels 50) klokken die symbolisch de geschiedenis en toekomst van Nederland moesten laten weerklinken. Alle provincies kregen een klok, maar ook beroepsgroepen en industrieën werden gerepresenteerd met gedetailleerde decoraties. Volgend jaar organiseert Museum Klok & Peel in Asten een tentoonstelling over dit opmerkelijke carillon.

Geflankeerd door een cactus en een tropische maar dorre boom en omringd door golven figureert een zeemeermin met wapperende haren

Lees dit artikel

Luikse leerstoel haalt banden met Nederland aan

De Koning-Willem-Alexanderleerstoel voor Lage Landenstudies
Auteur: Kim Andringa 

Op 29 juni 2017 werd op initiatief van de vakgroep Nederlands door de Nederlandse ambassadeur  en de rector van de Université de Liège een overeenkomst ondertekend waarmee voor de komende tien jaar de Koning Willem-Alexanderleerstoel voor Lage Landenstudies in het leven werd geroepen. Het oogmerk van dit initiatief is om zowel binnen als buiten de academische wereld aandacht te vragen voor de banden en betrekkingen tussen Nederland en Franstalig België. Aan de leerstoel is een gasthoogleraarschap verbonden. De keuze van de jaarlijks wisselende gasthoogleraar en de concrete invulling van zijn of haar takenpakket worden bepaald in overleg met het docententeam van de vakgroep Nederlands.

Een weloverwogen poging om Nederland en het Nederlands in de regio meer zichtbaarheid te geven 

Quo Vadis?

Waar moet het naartoe met de oudemuziekbeweging?
Auteur: Mark Janssens

De pioniers van de oude muziek in Vlaanderen en Nederland zijn vandaag mannen met grijze haren. Bij enkelen zijn die haren nog wild, maar de meesten hebben een weg gevolgd die hen naast de oude muziek ook naar andere terreinen bracht. Veiliger oorden ook. Tijd voor een terugblik en een stand van zaken. Met de onvermijdelijke vragen: Waar moet het naartoe met de oudemuziekbeweging? Is er leven na het einde van een halve eeuw spitten en graven in de oude muziek? En is er hier en daar een vadermoord nodig om weer vooruit te kunnen gaan?

Geen violen op moderne synthetische snaren, maar wel op echte darmsnaren

Frits Goeman en Axel Buyse over Vlamingen in Nederland:

“Wij willen Vlamingen met elkaar in contact brengen”
Auteur: Dick Wortel 

In 2017 richtte de Bruggeling Frits Goeman, werkzaam bij een Europese instelling in Rijswijk, Vlamingen in Nederland (VIN) op. Met dit initiatief wil hij Vlamingen die zich voor kortere of langere periode in Nederland vestigen, bij elkaar brengen in een niet al te formele sfeer. Het eerste jaar zit er dus inmiddels op. Tijd voor een kennismakingsgesprek.

Uiteraard zijn wij geen businessclub, want de nadruk ligt op het informele contact 

Waarom schilderde Rubens zijn vrouw als Venus?

Het portrait historié in de Nederlanden
Auteur: Ludo Beheydt

Verkleedpartijen zijn van alle tijden. Carnaval of een gemaskerd bal biedt de kans om voor één keer het personage van je dromen te zijn of om een minder bekende kant van jezelf te onthullen. Dat was vroeger niet anders en schilders uit de Nederlanden hebben vooral in de Gouden Eeuw die symbolische verkleedpartijen voor het nageslacht vastgelegd in wat sinds de late 18e eeuw met de Franse term portrait historié wordt genoemd.

De geportretteerden zien er altijd als verklede Hollanders uit en niet als mythologische personages

Column | Moedertaal

Mijn accent blijkt mij altijd weer in een hokje te plaatsen
Auteur: Eric Mijts 

De eerste negen maanden van mijn leven bracht ik door in het zuiden van Nederland, Uden om precies te zijn. Mijn ouders kwamen uit het noorden van Noord-Holland. De volgende 28 jaren groeide ik op in Vlaanderen. Gent was de stad waar ik mijn tienerjaren doorleefde, Antwerpen was de stad waar ik studeerde, en mijn echtgenote leerde ik kennen in Gent. Tegen het einde van mijn twintiger jaren verhuisden wij naar Aruba, in het zuiden van de Caraïben, en afgelopen december bleek ik ook alweer 18 jaar in Aruba te wonen. Deze verjaardag viel zowat samen met de vierde tweejaarlijkse conferentie van de Caribische Associatie voor Neerlandistiek, de organisatie die ik in 2011 opstartte om een sterkere band te creëren tussen de verschillende onderzoeks- en onderwijsgroepen die zich richten op de studie van de Nederlandse taal en literatuur van en over het Caribisch gebied.

Veel mensen hebben er blijkbaar behoefte aan om te kunnen zeggen waar je vandaan komt

Hoe is het ondertussen met … NANA?

Auteur: Jenny Bleijenberg

Op 10 mei 2002 ontving de Stichting Culturele Manifestaties NANA (Nederlandse Antillen, Nederland en Aruba) de Visser-Neerlandiaprijs in Theater aan de Parade in ‘s-Hertogenbosch. Al tien jaar organiseerde de stichting met weinig middelen het jaarlijkse Kinderboekenfestival op de Nederlandse Antillen. Hoe is het ondertussen met NANA?

Pietje Bell in Brussel

De achtste dag vertelt het verhaal van de ondergang van Fortis
Auteur: Rik Van Cauwelaert

Een eerbetoon aan een troep imbecielen, zo bestempelde William Gibbs McAdoo, de minister van Financiën onder president Woodrow Wilson, de ineenstorting van het Amerikaanse bankensysteem als gevolg van de krach van 1929. Met troep imbecielen bedoelde Gibbs McAdoo de bankiers, die de ravage aanrichtten. Het citaat komt me onwillekeurig voor de geest na het bekijken van De Achtste Dag. In die uitstekende documentaire brengen de makers, Yan Ting Yuen en Robert Kosters, het relaas van de operatie die de Belgische en de Nederlandse regering tien jaar geleden organiseerden om de omvallende FFortis-bank te stutten en het financiële systeem overeind te houden.

Voor de Belgen was vanaf het begin duidelijk dat Balkenende en Bos uit waren op de redding van de Nederlandse onderdelen

Diest Oranjestad

Auteur: Marianne van Scherpenzeel

Filips Willem van Oranje werd 400 jaar geleden begraven in de Sint-Sulpitiuskerk in Diest. Reden voor Diest om 2018 uit te roepen tot feestjaar met tal van activiteiten. De feestkalender loopt tot ver in de herfst. Beiaardconcerten, historische wandelingen, een fototentoonstelling, een fietstocht, een streekbierenmakrt – er valt in 2018 veel te beleven in Diest! De festiviteiten worden beegin november afgesloten met een concert Ode aan Filips Willem – Renaissancemuziek uit de Nederlanden. 

Column | Tweetalig onderwijs in Frans-Vlaanderen?

Auteur: Wido Bourel

In Frankrijk heeft de Conseil Général des Hauts-de-France het West-Vlaams als streektaal van Frans-Vlaanderen erkend. Tegelijkertijd worden door de Communauté de Communes des Hauts de Flandre (CCHF), een samenwerkingsverband tussen een veertigtal gemeenten, plannen gesmeed om binnenkort een tweetalige school Frans-Nederlands op te richten. Hoe vallen deze tegenstrijdige initiatieven met elkaar te rijmen?

“Meertaligheid is een groot goed”

Lotte en Stine Jensen nemen het op voor het Nederlands en voor meertaligheid
Auteur: Bruno Comer

“De verengelsing van het onderwijs aan de universiteit leidt tot verschraling van het intellectueel debat en de kennisoverdracht verloopt minder vlot, zeker wanneer niemand in het gezelschap Engels als eerste taal heeft.” Dat zijn de twee grote argumenten die Lotte en Stine Jensen aanvoeren om een waarschuwende stem te laten horen in een sluipende revolutie binnen het academisch leven in Nederland. Meertaligheid zou gekoesterd moeten worden.

De verengelsing wordt dikwijls met economische motieven verdedigd. Maar is meertaligheid ook geen economisch goed?

Van alles op de plank

Auteur: Alex Wethlij

Op 31-3-2017 zei in het Nederlandse tv-programma Nieuwsuur de Nederlandse minister van Cultuur, Jet Bussemaker, over twee gestolen Van Goghs: Voor de dieven waren die werken niet meer dan brood op de plank. Brood op de plank hebben betekent volgens Van Dale “genoeg hebben om van te leven”. Ik vond via Delpher (delpher.nl) weinig voorbeelden waarin het om brood gaat, bv. O, brood op de plank (De Telegraaf, 19-11-1983, over de tentoonstelling Brood). Veeleer betreft het inkomsten. Mijn oudste voorbeeld: Nu komt er aardig brood op de plank (De Telegraaf, 8-4-1985).

Lof van de vertaalwetenschap

Auteur: Ton Naaijkens

In de loop der jaren blijk ik beroepshalve een aantal teksten te hebben afgeleverd waarvan de titels bij nader inzien verdraaid veel op elkaar lijken. Een Lof der traagheid in 1989, een Lof van de verandering in hetzelfde jaar, een Lof van de verbeelding en een Lof van de vanzelfsprekendheid vier jaar later. Afgelopen maand opende ik in Antwerpen de elfde Vlaams-Nederlandse Intensieve Cursus Literair Vertalen en voegde ik er een Lof van de vertaalwetenschap aan toe. Schatplichtig ben ik natuurlijk aan Erasmus en diens befaamde Lof der zotheid, juist omdat deze ook zo Vlaams georiënteerde Hollander het grootste deel van de mensen als ‘niet goed wijs’ beschouwde. Twijfel over wat je doet, is gezond, leerde ik van deze Rotterdamse filosoof, die vooral ook vertaler was en in die hoedanigheid worstelde met vrijwel alle keuzes die hij moest maken. Zelfrelativering is een groot goed.

Voor een lof op de vertaalwetenschap komt een schutspatroon als Erasmus van pas en hij prikkelt ook genoeg om die lof vervolgens te relativeren

Lees dit artikel

“Diversiteit moet niet alleen zichtbaar, maar ook hoorbaar worden

Ruud Hendrickx over taalvariatie op de openbare omroep
Auteur: Maarten De Beul

Met programma’s als M/V/X, Down The Road en Taboe pakte de VRT de voorbije maanden uit met producties die bewust focusten op minderheden in de maatschappij. Die focus past volledig in het charter over diversiteit, dat de VRT door de regering opgelegd wordt. Volgens VRT-taaladviseur Ruud Hendrickx speelt diversiteit zich echter niet alleen af op het etnisch-culturele of gendergeoriënteerde domein: ook talige diversiteit moet in het vervolg een rol gaan spelen. Valt het diversiteitscharter dan te verzoenen met dat andere bekende beleidsdocument van de Vlaamse openbare omroep, het Taalcharter?

Het beroemdste voorbeeld is Jan Becaus met da’s gene kattenpis

De droom van Grammaticas jonghens

Naar een volledige Database van de Geschiedenis van de Nederlandse Taalkunde
Auteur: Nicoline van der Sijs

Begin februari is de Database Geschiedenis Nederlandse Taalkunde (DAGENTA) gelanceerd op de website cls.ru.nl/dagenta. Wat is het doel hiervan en welke informatie kunt u hier vinden, nu en in de toekomst?

“Daer is meer stilte
in onse school
van ses hondert,
als van veertigh kinderen,
jae als dertigh
inde gemeyne schoolen.”

ANV

Samenwerken op onverwachte wijze
Auteur: Frank Judo

We kunnen er niet omheen: de hervorming van de provincies in Vlaanderen, die op 1 januari van kracht is geworden, is een slechte zaak voor de Nederlands-Vlaamse samenwerking. Uit Limburg, Noord-Brabant en Zeeland krijgen we dezelfde geluiden te horen: een structuur die zeer geschikt was gebleken voor grensoverschrijdende samenwerking, is weggevallen. Ga in Maastricht maar eens vertellen dat het partnerschap van beide Limburgen nog even levendig is als voorheen, maar wel voor een goed deel in Brussel moet worden besproken. Geloofwaardigheid, zei u?

Grienen over wat gebeurd is, is één zaak, zinvolle alternatieven vinden een andere. En zie, zo’n alternatief komt uit onverwachte hoek.

Ontmoetingsdag onderwijs: Belgisch & Nederlands Limburg
De ANV-regio ANV der beide Limburgen organiseerde samen met PXL Hogeschool Hasselt op 1 maart 2018 in Hasselt een studie- en netwerkdag voor het Limburgse onderwijs met het oog op de vergroting van de culturele en educatieve cohesie in de grensregio’s.

Visser-Neerlandiaprijzen 2018
Wim Couwenberg en Raymond Noë krijgen dit jaar een Visser-Neerlandiaprijs.

Afscheid van leden van de Commissie Visser-Neerlandiaprijzen
In de vergaderng van 3 mei 2018 werd afscheid genomen van de commissieleden Clemens Koopmans, Willy Renier en voorzitter Jan Volleberg, die het langst in de commissie zitting hadden.

Kroniek

“Niet grenzen aan de groei, maar groeien aan de grens”
Staatssecretaris Raymond Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties maakt werk van de voornemens die in het regeerakkoord zijn gemaakt voor grensoverschrijdende samenwerking (GROS). Na zijn aantreden heeft hij meerdere werkbezoeken aan de grensregio’s gebracht. Per brief informeerde hij de Tweede Kamer op 20 april 2018 uitvoerig over de voortgang, voorafgaand aan het Algemeen Overleg Voortgang Grensoverschrijdende Samenwerking dat op 25 april 2018 plaatsvond in de Tweede Kamer.

Tentoonstelling Maarten Baas van Groninger Museum naar Gent
Hilde & Seek, de publiekstrekker in het Groninger Museum afgelopen zomer, is nu te zien in het Design Museum Gent.

Ouderschap en werken
De Nederlandse journaliste Marijke de Vries woont in Brussel. Haar partner werkt vijf dagen, zijzelf drie à vier dagen per week. Voor de baby is drie dagen crèche geregeld. Als ze opmerkt dat de Vlaamse moeders in haar omgeving voltijds aan het werk zijn, breidt ze dat uit naar vier dagen. Ze voelt zich een softie met haar levensstijl naar Nederlandse maatstaven en gaat op onderzoek uit.

Boek in de kijker

De Amerikaan die de Nederlandse historici wakker schudde
door Paul van Velthoven
Jaap Verheul, De Atlantische pelgrim: John Lothrop Motley en de Amerikaanse ontdekking van Nederland, Boom, Amsterdam, 2017, ISBN 978 90 895 3475 0, 440 pp. Prijs: E 24,90.

Recensies

De Tachtigjarige Oorlog
door Ludo Beheydt
S. Groeneveld & H.L.Ph. Leeuwenberg (red.), De Tachtigjarige Oorlog: Opstand en consolidatie in de Nederlanden, Walburg Pers, Zutphen, ISBN 978 90 573 0838 3, 432 pp. Prijs: E 39,95.

De Tiendaagse veldtocht
door Els Witte
Anne Doedens & Liek Mulder, Tiendaagse Veldtocht: Burgeroorlog in het Koninkrijk der Nederlanden, Walburg Pers, Zutphen, 2018, ISBN 978 94 624 9136 6, 191 pp. Prijs: E 19,95.

Een levensecht beeld van een tegenstrijdige eeuw 
door Laurens Ham
Marita Mathijsen, Jacob van Lennep: Een bezielde schavuit, Balans, Amsterdam, ISBN 978 94 6003 850 1, 2018, 640 pp. Prijs: E 39,95.

Maer
alsoo sulx noch niet
voor den dach ghekomen is,
hebt ghy hier
dit ghemeen stuck
werckx